Nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump chỉ mới trôi qua 6 tháng nhưng các nghị sĩ có ảnh hưởng của đảng Cộng hòa đã bắt đầu chuẩn bị cho chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2020, "như thể chủ nhân hiện tại của nhà 1600 Đại lộ Pennsylvania không liên quan gì", New York Times nhận xét.

Các ứng viên tương lai đang tìm kiếm những "mạnh thường quân" giàu có nhất, tìm cách lấy lòng các nhóm lợi ích theo khuynh hướng bảo thủ và cẩn trọng làm đẹp bản lý lịch của họ.

6 tháng đầu của Tổng thống Trump liên tục khủng hoảng vì cuộc điều tra về mối liên hệ với Nga trong cuộc bầu cử, những vụ sa thải, nghỉ việc liên tục trong chính quyền và sự nghi ngờ ngày càng lớn trong đảng Cộng hòa đối với tổng thống. Ảnh: Reuters.

'Mệt mỏi' vì tổng thống khó lường

Tổng thống Trump ngay ngày nhậm chức đã bắt đầu các hoạt động chuẩn bị cho tái cử. Thế nhưng, sự hỗn loạn 6 tháng vừa qua - từ cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert S. Mueller III nhắm vào sự can dự của Nga đến cuộc bầu cử Mỹ đến hành xử khó đoán của Tổng thống Trump - đã khiến nhiều đảng viên Cộng hòa lao vào một cuộc đua sớm chưa từng có như vậy.

Trong một cuộc phỏng vấn gồm 75 đảng viên Cộng hòa ở các cấp, nhiều quan chức đã đắc cử, nhà tài trợ và chiến lược gia bày tỏ nghi ngờ khả năng ông Trump có phải là ứng viên được chọn của phe Cộng hoà vào năm 2020 hay không. Không ai nghi ngờ việc những người Cộng hòa đã bắt đầu tính toán kế hoạch thay thế.

"Họ nhìn thấy điểm yếu ở tổng thống này", New York Times dẫn lời thượng nghị sĩ John McCain của Arizona. "Hãy nhìn xem, tình thế của chúng ta lúc này không tốt chút nào", ông nói.

Dù vậy, trong hầu hết trường hợp, các ứng viên thay thế của đảng Cộng hòa đều ám chỉ sẽ chỉ tham gia trong trường hợp tổng thống không thể tranh cử. Các cố vấn của Phó tổng thống Pence cũng hàm ý rằng ông sẽ tranh cử nếu tổng thống rút lui.

"Bắn phát súng giải thoát đảng Cộng hoà"

Thống đốc bang Ohio John Kasich, người từng tranh cử vào năm 2016, nói với những người thân cận rằng ông có thể ra tranh cử tiếp, bất chấp cuộc bầu cử có mặt ông Trump hay không. Ông Kasich, người chỉ trích kịch liệt các nghị sĩ đảng Cộng hòa sau thất bại trong việc lật đổ Obamacare, dự kiến sẽ thúc đẩy hàng loạt diễn đàn chính sách ở Ohio lẫn khắp nước Mỹ.

"Ông ấy sẽ tiếp tục lên tiếng và dẫn đầu trong vấn đề chăm sóc sức khỏe, an ninh quốc gia, chính sách thương mại, sự mở rộng kinh tế và nghèo đói", John Weaver, cố vấn của ông Kasich, cho biết.

Dù vậy, trong các cuộc phỏng vấn công khai trên truyền hình, thống đốc Ohio liên tục bác bỏ việc tái tranh cử

Thống đốc bang Ohio John Kasich. Ảnh: AFP.

Trong số những đối thủ mang khuynh hướng bảo thủ của Tổng thống Trump, William Kristol, biên tập viên cao cấp của The Weekly Standard, cho biết ông đã bắt đầu các cuộc gặp phi chính thức để bàn về việc thành lập "Ủy ban Không Tái đề cử Tổng thống".

"Chúng ta cần bắn phát súng để giải thoát đảng Cộng hòa khỏi Trump, và chủ nghĩa bảo thủ khỏi chủ nghĩa Trump", ông nói.

Cơ hội của phó tổng thống

Nhân vật đáng kể nhất trong một cuộc đua, nếu có, sẽ là Phó tổng thống Mike Pence. Ngoài việc giữ lịch trình dày đặc như thường gặp ở các phó tổng thống Mỹ, ông gây dựng vị trí của mình như "người kế vị" Tổng thống Trump và là kênh giao tiếp giữa các nhà tài trợ của đảng Cộng hòa với chính quyền.

Phó Tổng thống Pence đã thành lập ủy ban gây quỹ của riêng ông, Ủy ban Nước Mỹ Vĩ đại, bỏ qua lời cảnh báo từ một số đảng viên Cộng hòa có ảnh hưởng rằng việc này sẽ tạo ra nghi ngờ về động cơ của ông. Ủy ban này quyên được nhiều tiền hơn số tiền công khai từ ủy ban gây quỹ của Tổng thống Trump, Hành động vì Nước Mỹ Trên hết.

Ông Pence đang khéo léo lấy lòng các nhà tài trợ nhưng vẫn không tách mình ra khỏi tổng thống. Ảnh: New York Times.

Chỗ ở của phó tổng thống là nơi diễn ra nhiều buổi ăn tối với các nhà tài trợ. New York Times cho biết trong các cuộc tụ tập lớn, ông Pence giữ một ghế trống ở mỗi bàn tiệc để ông có thể đi quanh phòng và gặp gỡ mọi người. 

Hạ nghị sĩ Charlie Dent của bang Pennsylvania nói rằng một số đảng viên tỏ rõ nguyện vọng được thấy phó tổng thống là người đại diện đảng vào năm 2020 thay cho tổng thống.

"Một số người có lý do logic cho việc này và một số người khác chỉ nhìn vào cách thức", ông Dent nói và than phiền về sự hỗn loạn, thiếu ổn định lẫn bất lực của bộ máy bao quanh Tổng thống Trump.

Ông Pence vẫn hạn chế tách mình ra khỏi tổng thống, cả ở nơi công cộng lẫn trong các sự kiện riêng tư. Dù vậy, theo các nguồn tin của New York Times, các cộng sự của ông tỏ ra ít cẩn trọng hơn trong một số cuộc trò chuyện. Nick Ayers, Chánh văn phòng Phó tổng thống, ám chỉ với nhiều nhà tài trợ rằng ông Pence "muốn sẵn sàng". Marty Obst, một cộng sự của phó tổng thống, cũng nói rằng họ cần có sự chuẩn bị.

Cả Ayers và Obst đều bác bỏ thông tin trên và cho rằng suy đoán về việc phó tổng thống chuẩn bị tranh cử năm 2020 là "trên cả lố bịch".

Jay Bergman, lãnh đạo công ty dầu mỏ ở Illinois và là nhà tài trợ lớn của đảng Cộng hòa, nói rằng tình hình có thể tệ hơn sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2018.

"Nếu đảng Cộng hòa mất ghế ở quốc hội và họ đổ lỗi cho Tổng thống Trump, những người cơ hội sẽ xuất hiện", ông nói.