Chôn 1,3 triệu tấn xỉ thải xuống biển mỗi năm

Theo báo cáo tác động môi trường ở hạng mục đầu tư tổ hợp luyện gang thép công suất 7,5 triệu tấn/năm giai đoạn 1, thuộc Dự án Khu liên hợp gang thép và cảng Sơn Dương Formosa Hà Tĩnh đã được Bộ Tài nguyên-Môi trường (TN-MT) thẩm định bằng Quyết định số 1315/QĐ-BTNMT, ngày 30.6.2008 có đoạn viết: “Bãi xỉ lấn biển có diện tích 281,6ha, quy mô 40.256.072m³. Có thể chứa được 92.595.866 tấn, và thời gian chứa của bãi xỉ là 70 năm. Bình quân mỗi năm thu gom về bãi xỉ khoảng 1.322.790 tấn. Bãi chứa xỉ này áp dụng theo công nghệ đã được sử dụng thành công trên thế giới, đảm bảo không gây ô nhiễm đối với môi trường nước biển. Trong bãi xỉ lấn biển được xây dựng đảm bảo không làm ô nhiễm nước biển. Bãi xỉ lấn biển này có đê bê tông và lưới lọc nước xung quanh, nước mưa không thể trần qua bãi xỉ vì đê có độ cao hơn 6m”.

Còn tại báo cáo đánh giá tác động môi trường ở hạng mục Đầu tư xây dựng nhà máy thép dây, hai trạm xử lý bùn và vật liệu chịu lửa - xỉ thép cũng được Bộ TN-MT thẩm định bằng Quyết định 1623/QĐ-BTN&MT, ngày 24.6.2015 ghi rõ: “Sau khi nghiền từ tính, xỉ thép không thể thu hồi tái sử dụng, sau xác nhận không thuộc chất thải rắn nguy hại, đổ vào bãi chứa xỉ thép (bãi tro xỉ). Số lượng nhiều nhất là 740.000 tấn/năm”.

Để tìm hiểu bãi thải lấn biển, PV báo Tiền Phong đăng ký làm việc với lãnh đạo Formosa Hà Tĩnh. Sau khi yêu cầu cung cấp thẻ nhà báo và các câu hỏi liên quan đến bãi xỉ lấn biển, nhân viên đối ngoại của Formosa cho biết sẽ gửi những thông tin này lên lãnh đạo Formosa và đợi phản hồi. Tuy nhiên, gần 1 tuần trôi qua, vẫn không nhận được phản hồi từ phía Formosa, PV buộc phải đi theo đường “tiểu ngạch” để tận mắt thấy bãi thải lấn biển được đề cập trên giấy.

Thực tế, bãi thải nằm ở phía nam cảng Sơn Dương, gồm đất và mặt nước trong tổng thể Dự án Khu liên hợp gang thép và cảng Sơn Dương Formosa Hà Tĩnh. Hiện Formosa đã hoàn thành việc xây dựng hệ thống đê lấn biển dài hàng cây số, tạo thành một lòng hồ rộng lớn hình chữ nhật tính từ bờ ra. Hệ thống đê lấn biển đổ bê tông kiên cố dài tít tắp. Trong lòng hồ nước biển xanh ngắt sẵn sàng cho việc chuẩn bị tiếp nhận hàng triệu tấn xỉ thải khi nhà máy đi vào vận hành sản xuất.

Đại diện Bộ TN-MT nói gì?

Trao đổi với PV Tiền Phong liên quan đến bãi thải lấn biển của Formosa, ông Hoàng Văn Thức, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ TN-MT xác nhận: Bộ đã phê duyệt 2 báo cáo tác động môi trường vào các năm 2008 và 2015 của Formosa, trong đó có bãi xỉ thải lấn biển. Formosa đã hoàn thành hệ thống đê của bãi thải lấn biển, tuy nhiên phải hoàn thành vài hạng mục như: Trải bạt chống thấm tầng đáy, thân đê… mới đưa vào sử dụng.

Trước sự lo ngại của dư luận về việc bãi thải này sẽ thẩm thấu gây ô nhiễm môi trường nước biển, mạch nước ngầm và các rủi ro do thiên nhiên gây ra, ông Thức cho rằng: Bãi thải này chỉ được phép chứa những chất thải không độc hại, còn gọi là chất thải công nghiệp thông thường nên không gây ô nhiễm môi trường. Trong trường hợp gió bão, động đất, sóng thần có làm vỡ bãi thải cũng không gây ô nhiễm môi trường (!?). Quan điểm của Bộ TN-MT là hết sức cẩn trọng, giám sát chặt việc đổ thải, hạn chế đến mức thấp nhất các rủi ro có thể xảy ra. Tới đây Bộ sẽ yêu cầu Formosa khoan thăm dò địa chất ở lòng bãi thải, trải bạt chống thẩm thấu mặt đáy, mặt ngang đúng quy chuẩn mới cho đưa vào sử dụng.

Trả lời câu hỏi trong trường hợp Formosa đổ cả chất thải độc hại xuống bãi thải, cơ chế kiểm soát ra sao, ông Thức nói: “Cái này cơ quan quản lý kiểm soát hết. Tất nhiên mình không mong muốn doanh nghiệp gian dối. Doanh nghiệp phải làm đúng pháp luật. Họ kinh doanh có lợi cho họ, nhưng đồng thời phải đóng góp cho đất nước này. Đặc biệt sau sự cố vừa rồi, Chính phủ và các bộ ngành cũng đã kiểm soát chặt, họ đã tự giác chấp hành và rất nỗ lực để kiểm soát vấn đề môi trường. Vừa rồi họ thông báo tăng vốn đầu tư 360 triệu USD, đấy là tiền người ta đầu tư vào bảo vệ môi trường. Với doanh nghiệp đã cầu thị như vậy, chắc chắn họ muốn làm ăn lâu dài ở Việt Nam. Sự cố xảy ra hơn 1 năm rồi, nên ta có thể tin tưởng được”.

Ông Thức mong muốn xã hội có cái nhìn rộng lượng hơn với Formosa và tin tưởng vào các cơ quan chức năng có trách nhiệm trong vấn đề môi trường Formosa.

Nếu có gian dối sẽ bị phát hiện xử lý ngay

Trong trường hợp Formosa có biểu hiện gian dối trong đổ xỉ thải, ông Hoàng Văn Thức, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường – Bộ TN&MT, nói: Trong sản xuất công nghiệp có bộ quy chuẩn, để cho ra một tấn sản phẩm thì sẽ có bao nhiêu rác thải, trong đó có con số rác thải độc hại và rác thải thông thường. Định kỳ sẽ có kiểm tra, thanh tra, nếu có gian dối sẽ bị phát hiện xử lý ngay.