Xét xử sơ thẩm vụ nguyên Trưởng phòng Thanh tra Cục thuế Bình Định nhận hối lộ: Cấp sơ thẩm vi phạm nguyên tắc suy đoán vô tội (?)  

                                        Bị cáo Hồ Minh Khiêm tại phiên tòa sơ thẩm
 
      Có dấu hiệu dàn dựng… gài bẫy

     Theo HĐXX, hàng tồn kho lớn chính là cơ sở để ông Khiêm – nguyên Trưởng phòng Thanh tra Cục Thuế tỉnh Bình Định gây sức ép dẫn tới hành vi của ông Đỗ Nguyễn Duy Minh – PGĐ Công ty An Nghĩa hối lộ số tiền 130 triệu đồng, để đổi lại Công ty chỉ phải nộp phạt số tiền 69.763.109 đồng/1.387 triệu đồng. Điều đáng nói là để buộc tội hành vi này của ông Khiêm, HĐXX dựa vào 2 chứng cứ không thật sự thuyết phục. Trước khi làm việc với Công ty An Nghĩa bị cáo có gặp ông Phạm Trọng Ân (thành viên Đoàn thanh tra thuế) tại quán 19. Trần Nguyên Đán, TP. Quy Nhơn và được ông Ân cho biết Công ty này không khai báo thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường; và có hàng tồn kho lớn 6 tỷ (2016) so với doanh thu 16 tỷ/năm. Thứ hai, dựa vào lời khai của ông Minh, tại buổi làm việc với Công ty (chiều 24/9/2017), bị cáo đã “chốt” số tiền thuế có thể bị truy thu và xử phạt số tiền 1.387 triệu đồng, sau khi đã nêu các lỗi vi phạm của doanh nghiệp, trong đó tập trung vào hai lỗi lớn là đưa chi phí vật tư sắt thép vào một số công trình vượt dự toán và nguyên vật liệu tồn kho năm 2016 có giá trị lên tới 6 tỷ đồng….

      Luật sư Vũ Mạnh Hùng – Công ty Luật hợp doanh Dân Trí (thuộc Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho rằng, lời khai của ông Minh yêu cầu Công ty phải chi cho ông Khiêm số tiền 130 triệu là không có căn cứ. Theo ông Hùng, đây chỉ là lời khai duy nhất của ông Minh, còn bà Chi (vợ ông Minh) và ông Ngọc Anh (kế toán trưởng Công ty) cũng chỉ được nghe ông Minh nói lại. Ngoài ra không có bất cứ bằng chứng nào khác. Trong thời gian thanh tra tại Công ty An Nghĩa, ông Khiêm đi học ở Huế, không trực tiếp tham gia, các thành viên trong đoàn thanh tra cũng không ai báo cáo kết quả thanh tra cho ông Khiêm. Mãi đến sáng 24/9 ông Khiêm mới ở Huế về Quy Nhơn và đi uống cà phê với ông Ân đến trưa, đến gần 14h ông Khiêm mới đến cửa Cục thuế tỉnh để cùng ông Tú đến làm việc tại Công ty An Nghĩa, “nên ông Khiêm không thể biết và không đủ thời gian để liệt kê những lỗi sai phạm và tính toán số tiền phạt Công ty An Nghĩa chính xác là 1.387 triệu đồng được” – LS Hùng khẳng định.

      Quy chế về việc tặng quà, nhận quà tặng và nộp lại quà tặng, kèm theo Quyết định 64/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: “Cán bộ, công chức, viên chức khi nhận được quà tặng không đúng quy định thì phải báo cáo Thủ trưởng trực tiếp và nộp lại quà tặng cho cơ quan, đơn vị mình trong thời hạn 5 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được quà tặng”

     Điều 13 Bộ luật TTHS 2015: “Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Khi không đủ và không thể là sáng tó căn cứ để buộc tội, kết tội theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định thì cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải kết luận người bị buộc tội không có tội”

      Trong khi đó, lời khai của “bộ ba” (ông Minh, ông Ngọc Anh và bà Chi) trước Cơ quan điều tra bộc lộ nhiều lúng túng, cho thấy có dấu hiệu dàn dựng sắp đặt. Ông Minh và ông Anh khai, khi bắt đầu ngồi vào bàn làm việc thì ông Khiêm lấy trong túi ra 1 tờ giấy A4 có nội dung liệt kê các lỗi sai phạm của Công ty có thể nộp phạt lên đến số tiền 1,387 tỷ nhưng lại không nhất quán (BL 197: 1,3 tỷ; BL199: hơn 1,3 tỷ; BL 201: 1,380 tỷ). Còn bà Chi khai, ông Khiêm lấy trong túi ra 2 tờ giấy có nội dung giống nhau 1 tờ đưa cho ông Minh còn 1 tờ ông Khiêm giữ lại để đọc cho mọi người cùng nghe (BL304). Tại BL299, ông Anh lại khai có nhiều mâu thuẫn: “Đối với mảnh giấy ghi nhận những sai phạm ông Khiêm cầm đọc… có đưa cho ông Minh hay không thì ông không nhớ, không biết nhưng trong khi ông Khiêm đọc thì tôi có nhìn rõ nội dung”… Ngoài lời khai, “bộ ba” cũng không xuất trình cho các cơ quan tố tụng bất cứ một chứng cứ nào khác, không có băng ghi âm và ngay cả tờ giấy mà ông Minh cho rằng ông Khiêm đã đưa cho ông cũng không có.

      Tại BL số 199, ông Minh khai, “khoảng 2 ngày sau đó (tức sau buổi làm việc chiều ngày 24/9/2017 – PV), ông Khiêm điện thoại thúc ép tôi đưa tiền trước khi ra quyết định”. Đến BL204, ông Minh khai, “đến sáng ngày 25/9/2017 (tức chỉ 1 ngày sau khi kết thúc thanh tra - PV), ông Khiêm đã gọi điện cho tôi để nhắc ký và đóng dấu biên bản gửi lại cho đoàn thanh tra và đồng thời nhắc tôi lo khoản tiền cho ông ta”. Thế nhưng Cơ quan điều tra lại không tìm thấy nhật ký 2 cuộc gọi đi nói trên từ số điện thoại của ông Khiêm vào thời gian này.

      Trong khi đó, trưa ngày 01/10/2017 (sau khi đã có kết luận thanh tra, công khai số tiền phạt lên đến gần 70 triệu đồng), ông Minh đã chủ động gọi cho ông Khiêm 2 cuộc gọi liền nhau chỉ cách nhau hơn 1 tiếng đồng hồ. Để làm gì trừ phi để “gài bẫy” ông Khiêm ? Luật sư Hùng đặt câu hỏi, vì trước đó chiều 28/9/2017, ông Minh đã báo cáo với Ban Nội chính Tỉnh ủy Bình Định về hành vi đòi tiền hối lộ của ông Khiêm nhưng không đưa ra được bằng chứng nào chứng minh.

      Vi phạm nguyên tắc suy đoán vô tội (?!)

      Liên quan đến hành vi “Nhận hối lộ” xảy ra tại Hội quán (02 Phan Đình Phùng, TP. Quy Nhơn) vào lúc 14h ngày 01/7/2018, trước Cơ quan điều tra và trước HĐXX, bị cáo Khiêm kiên quyết không thừa nhận đã nhận số tiền 130 triệu đồng. Bị cáo khai, khi nhận 2 bọc nhựa tối màu (trong đó 1 bọc màu đen ông Minh tự bỏ vào túi xách và 01 bọc màu nâu ông Khiêm nhận từ tay ông Minh bỏ vào), ông Minh đều nói là quà gửi về cho cháu chứ không nói là tiền nên ông nhận.
                                                          Luật sư Vũ Mạnh Hùng tại phiên tòa sơ thẩm
 
     HĐXX phân tích, vì sao lúc đầu bị cáo không thừa nhận túi xách là của mình nhưng sau khi cơ quan có chức năng trích xuất hình ảnh từ camera bảo vệ thì ông Khiêm thừa nhận và lý giải đó là thói quen của mình. Trong khi đó lời khai của bị cáo khi nhận 2 bọc nhựa tại quán cà phê Hội quán không nhất quán, lúc thì bảo ông Minh gửi quà cho cháu, lúc thì gửi quà cho đoàn thanh tra; cuối cùng là khai gửi hộp thuốc, gói kẹo, phong bánh… Thực tế khi cơ quan có chức năng kiểm tra 2 bọc nilon đựng trong túi xách của bị cáo đã xác định bọc màu đen có số tiền 110 triệu đồng, bọc màu nâu có số tiền 20 triệu đồng. Hành vi của bị cáo, theo HĐXX đã vi phạm Điều 40 Luật PCTN quy định nghiêm cấm cán bộ lợi dụng việc nhận quà để hối lộ dưới bất kỳ hình thức nào; và vi phạm tội “Nhận hối lộ” được quy định tại điểm c, khoản 2 Điều 354 Bộ luật HS năm 2015. 

      Luật sư Vũ Mạnh Hùng bào chữa, nếu bị cáo có hành vi đòi hối lộ số tiền 130 triệu đồng thì phải diễn ra trước khi ký biên bản thanh tra và kết luận thanh tra. Mặt khác, kể từ khi kết thúc thanh tra cho đến khi bị bắt, ông Khiêm không gọi cho ông Minh mà ngược lại ông Minh là người chủ động gọi cho ông Khiêm. Đặc biệt không có căn cứ nào chứng minh khi nhận 2 bọc nhựa tối màu, ông Khiêm biết trước đó là tiền. Nếu sau khi nhận 2 “gói quà” đó và sau đó trong thời hạn 5 ngày biết đó là tiền mà ông Khiêm không báo cáo cho Cục trưởng Cục thuế và không nộp lại số tiền này cho Cục Thuế tỉnh thì ông Khiêm mới vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 12 Mục 3 Quy chế nhận quà, kèm theo Quyết định 64/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Thế nhưng, ông Khiêm không có cơ hội để thực hiện điều này, khi mà chưa đầy 1 phút (kể từ khi ông Minh bỏ bọc nhựa thứ hai vào túi xách), ông đã bị Công an bắt và tịch thu toàn bộ tang vật.
                      Quyết định trả hồ sơ điều tra bổ sung và Bản án sơ thẩm ngày 3/8/2018
 
      Do không đủ chứng cứ để buộc tội bị cáo, trước đó vào ngày 23/4/2018, HĐXX sơ thẩm đã quyết định trả hồ sơ điều tra bổ sung, yêu cầu Viện KSND tỉnh Bình Định làm rõ những nội dung trao đổi ngày 24/9/2017 thông qua việc tiến hành đối chất giữa ông Khiêm với ông Minh, ông Anh, bà Chi, ông Tú. Kiểm tra làm rõ số sim đã thu giữ của bị cáo và xác định các cuộc gọi của bị cáo đến số điện thoại của ông Minh. Vấn đề hàng tồn kho lớn, không hợp lý và hạch toán một số loại vật tư vượt dự toán của Công ty An Nghĩa, nếu có vi phạm thì bị xử lý như thế nào ? Tuy nhiên sau gần 1 tháng điều tra, Viện KSND tỉnh Bình Định không bổ sung được chứng cứ nào mới so với nội dung các bản cung trước đó.

     “Như vậy đối chiếu với quy định tại Điều 13 Bộ luật TTHS 2015, TAND tỉnh Bình Định phải kết luận và tuyên bị cáo không có tội là hợp lý” – LS Hùng nhấn mạnh. Tuy nhiên những nỗ lực của ông không làm thay đổi quan điểm buộc tội của HĐXX.