Vì sao Bản án sơ thẩm của Tòa án nhân dân huyện Chư Prông tuyên chưa ráo mực đã bị kháng cáo (?)

Thứ năm - 08/12/2022 03:04
(Phản biện) – Ngày 19/10/2022, sau hơn 1 năm “ngâm tôm” quá luật định, vụ kiện về Tranh chấp hợp đồng dân sự yêu cầu tuyên vô hiệu hợp đồng thuê QSD đất và hợp đồng thuê mái giữa nguyên đơn ông Lê Văn Anh và bị đơn Công ty TNHH MTV Đầu tư và phát triển năng lượng 35, đã được TAND huyện Chư Prông đưa ra xét xử sơ thẩm. Tuy nhiên Bản án sơ thẩm vừa tuyên chưa ráo mực đã bị nguyên đơn, người có quyền và nghĩa vụ liên quan kháng cáo vì có nhiều khuất tất…
Trụ sở TAND huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai
Trụ sở TAND huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai
* Luật gia, Nhà báo Minh Trung

Khởi kiện vì bị đơn bội tín cam kết


Tháng 7/2020, các ông bà, gồm: Lương Thị Liên, Dương Quang Phước, Trần Đắc Lực, Phan Sỹ Đồng, và Đinh Công Bằng ở huyện Chư Prông và thành phố Pleiku, Gia Lai cùng nhau thỏa thuận góp vốn cùng với ông Phạm Văn Mạnh thành lập công ty cổ phần để khai thác điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN), theo cơ chế khuyến khích của Chính phủ. Dự án được triển khai trên thửa đất đứng tên quyền sở hữu hộ kinh doanh cá thể bà Lương Thị Liên (theo Giấy CNQSDĐ số CU 688362 do UBND huyện Chư Prông cấp ngày 25/9/2020; có nguồn gốc, đất nhà nước cho thuê trả tiền thuê đất hàng năm).
 
Ngày 15/7/2020, Sở KH&ĐT tỉnh Gia Lai cấp Giấy CNĐKKD Công ty TNHH MTV Đầu tư phát triển năng lượng 35 (gọi tắt là Công ty 35) do ông Phạm Văn Mạnh làm Chủ tịch kiêm Giám đốc công ty. Thế nhưng trước đó ngày 10/7/2020 (mặc dù chưa hoàn thành thủ tục pháp lý), ông Mạnh đã đứng tên Giám đốc công ty 35 ký Hợp đồng với bà Lương Thị Liên thuê mái nhà kho tại địa chỉ được UBND huyện Chư Prông cấp quyền sử dụng đất, để lắp đặt hệ thống ĐMTMN. Đến ngày 28/9/2020, ông Mạnh ký tiếp Hợp đồng thuê QSDĐ với vợ chồng bà Liên. Hợp đồng này được công chứng viên Văn phòng Công chứng Nguyễn Thanh Huy công chứng hoàn thành.

Cũng trong thời gian này, ông Mạnh ký Hợp đồng thi công với Công ty TNHH MTV Hùng Khánh Tây Nguyên (do vợ ông làm Giám đốc) thi công toàn bộ công trình. Ngày 24/01/2021, căn cứ khối lượng, giá trị thi công thực tế, 5/6 thành viên góp vốn tổ chức nghiệm thu xác nhận tổng giá trị đầu tư toàn bộ dự án (chưa bao gồm công trình nhà kho đã đầu tư) là 12,446 tỷ đồng. Tuy nhiên đến ngày 19/5/2021, ông Mạnh đại diện Giám đốc công ty đã ký quyết toán công trình với Công ty Hùng Khánh Tây Nguyên có số tiền 15,318 tỷ đồng, vượt so với số tiền các thành viên xác nhận lên tới 2,872 tỷ đồng. Từ đó khiến họ nảy sinh sự hoài nghi về ông Mạnh, thông đồng với vợ để chiếm đoạt tài sản của họ (?)

Ngày 5/6/2021, Giám đốc Công ty 35 đã tổ chức cuộc họp xác nhận vốn điều lệ thực góp đến thời điểm là 5,3 tỷ đồng. Trong đó: ông Lê Văn Anh (thay thế bà Liên) góp 1.599.952.000 đồng (30,19%); ông Lực góp 850.000.000 đồng (16,04%); ông Mạnh góp 1.640.000.000 đồng (30,94%); ông Bằng 460.048.000 đồng (8,68%); bà Nguyễn Thị Hiền (thành viên mới tham gia) 750.000.000 đồng (14,15%). Tại cuộc họp này, họ và kể cả ông Mạnh thống nhất thuê Công ty Luật TNHH Thành Bảo & Cộng sự, Chi nhánh Gia Lai lo thủ tục chuyển đổi lên công ty cổ phần; cử ông Anh làm Chủ tịch Hội đồng quản trị, ông Mạnh tiếp tục làm Giám đốc Công ty.

Thế nhưng sau đó, ông Mạnh bội tín cam kết không thực hiện việc bàn giao giấy tờ để luật sư thực hiện dịch vụ pháp lý chuyển đổi lên công ty cổ phần, và cũng không công khai thu chi tài chính Công ty. Để bảo vệ quyền lợi của mình, ông Lê Văn Anh (chồng bà Lương Thị Liên) đã khởi kiện yêu cầu TAND huyện Chư Prông tuyên vô hiệu Hợp đồng thuê QSD đất và Hợp đồng thuê mái…

Luật sư: Có căn cứ để tuyên bố 2 Hợp đồng dân sự vô hiệu

Trước đó trên Tạp chí điện tử Pháp lý (Hội Luật gia Việt Nam) cập nhật ngày 23/9/2021, Luật sư Lê Hoài Sơn – Đoàn Luật sư tỉnh Bình Định đã phân tích 2 Hợp đồng giao dịch mà ông Lê Văn Anh khởi kiện, như sau:
 
LS Lê Hoài Sơn
Luật sư Lê Hoài Sơn

+ Đối với Hợp đồng thuê mái được ký giữa Công ty 35 do ông Phạm Văn Mạnh làm đại diện và bà Lương Thị Liên là hộ kinh doanh cá thể, để lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà, có thời điểm ký trước khi Sở KH&ĐT tỉnh Gia Lai cấp Giấy chứng nhận ĐKKD Công ty 35 đến 5 ngày. Do đó 2 vấn đề pháp lý phát sinh từ hợp đồng giao dịch này. Một là không ổn về thời gian và chủ thể. Căn cứ vào tài liệu cho thấy, ông Mạnh đã ký Hợp đồng thuê mái với bà Liên trước 5 ngày Sở KH&ĐT Gia Lai cấp Giấy chứng nhận ĐKKD đối với Công ty 35 (cụ thể ngày 15/7/2020, Sở KH&ĐT Gia Lai cấp Giấy chứng nhận ĐKKD; ngày 10/7/2020 hai bên đã ký kết hợp đồng). Điều đó có nghĩa vào thời điểm ký kết hợp đồng, ông Mạnh chưa phải là người đại diện pháp luật của Công ty 35.

Hai là, theo quy định pháp luật hộ kinh doanh cá thể không có tư cách pháp nhân, nếu xảy ra rủi ro bà Liên phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của chủ hộ. Trong khi đó nhà kho cho thuê mái (mặc dù bà Liên đứng tên chủ đầu tư) là tài sản của vợ chồng bà Liên và ông Anh đầu tư xây dựng trong thời kỳ hôn nhân. Hay nói cách khác, quyền sở hữu bất động sản nhà kho là tài sản của vợ chồng ông Anh bà Liên. Như vậy việc chiếm hữu, sử dụng và định đoạt tài sản chung của vợ chồng là bất động sản phải được vợ chồng thỏa thuận bằng văn bản (theo quy định tại Điều 35 Luật HN&GĐ 2014). Có nghĩa trong trường hợp này, nếu chưa được sự đồng ý bằng văn bản của ông Anh mà bà Liên đã tự ý ký hợp đồng cho thuê mái với Công ty 35 là trái pháp luật.

+ Đối với hợp đồng thuê quyền sử dụng đất, căn cứ nội dung đơn và các tài liệu gửi kèm theo, cho thấy tài sản quyền sử dụng đất để thực hiện DA là tài sản do Nhà nước cấp cho hộ kinh doanh cá thể đứng tên bà Lương Thị Liên. Trong Giấy chứng nhận QSDĐ ghi đất có nguồn gốc nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm, nhưng vẫn được các bên ký kết cho thuê QSDĐ và hợp đồng được công chứng viên Văn phòng Công chứng Nguyễn Thanh Huy công chứng hoàn thành.

Do đó, việc vợ chồng ông Anh và bà Liên ký Hợp đồng cho thuê lại quyền sử dụng đất trong khi Giấy chứng nhận QSD đất số CU 688362 do UBND huyện Chư Prông cấp ngày 25/9/2020; ghi đất có nguồn gốc, nhà nước cho thuê trả tiền thuê đất hàng năm. Theo quy định tại khoản 2 Điều 179 Luật Đất đai 2013, đất nhà nước cho thuê trả tiền thuê đất hàng năm, hộ gia đình không được quyền cho thuê lại. Do đó hợp đồng cho thuê QSDĐ được ký giữa vợ chồng bà Liên với Công ty 35 do ông Mạnh làm đại diện vào ngày 28/9/2020, mặc dù được công chứng viên Văn phòng Công chứng Nguyễn Thanh Huy công chứng vẫn bị coi là không phù hợp với quy định pháp luật.

“Như vậy, cả 2 hợp đồng nói trên bị vô hiệu vì không thỏa mãn điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự; nội dung giao dịch vi phạm điều cấm của pháp luật, không cho phép chủ thể thực hiện hành vi nhất định theo quy định tại Điều 117, Điều 123 và Điều 126 Bộ luật Dân sự 2015. Hậu quả pháp lý sau khi hợp đồng bị tuyên vô hiệu, bắt buộc các bên phải khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận, bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường”, Luật sư Lê Hoài Sơn kết luận.

Tòa xử theo cảm tính, không thượng tôn pháp luật ?

Căn cứ để tuyên vô hiệu 2 Hợp đồng nói trên là quá rõ ràng. Thế nhưng tại Bản án dân sự sơ thẩm số 07/2022/DSST ngày 19/10/2022, Hội đồng xét xử sơ thẩm TAND huyện Chư Prông do Thẩm phán Võ Văn Quảng làm chủ tọa chỉ chấp nhận một phần yêu cầu của nguyên đơn tuyên vô hiệu Hợp đồng thuê QSDĐ đã được Văn phòng Công chứng Nguyễn Thanh Huy chứng nhận số 3574, quyển số 01 TP/CC-SCC/HĐGD ngày 28/9/2020 giữa ông Lê Văn Anh, bà Lương Thị Liên và Công ty TNHH MTV Đầu tư & phát triển năng lượng 35. Đối với Hợp đồng thuê mái số 01/HĐTM ngày 10/7/2020 giữa hộ kinh doanh Lương Thị Liên và Công ty TNHH MTV Đầu tư & phát triển năng lượng 35, Hội đồng xét xử đã bác yêu cầu tuyên vô hiệu của nguyên đơn.

Cơ sở để bác yêu cầu của nguyên đơn, Hội đồng xét xử sơ thẩm cho rằng, khi ký Hợp đồng cho thuê mái và quá trình thực hiện Hợp đồng, ông Lê Văn Anh và bà Lương Thị Liên biết và cùng thực hiện Hợp đồng sau khi ký kết Hợp đồng. Toàn bộ sự việc diễn ra cho đến khi dự án điện mặt trời hoàn thành đi vào vận hành thì các bên có liên quan trong việc ký Hợp đồng thuê mái là bà Lương Thị Liên, ông Lê Văn Anh, Công ty 35 và các thành viên góp vốn vào Công ty 35 đều biết và không có ý kiến gì cho đến khi phát sinh tranh chấp…

Tuy nhiên theo người đại diện ủy quyền nguyên đơn, Luật gia Lê Công Tâm, không có một tài liệu nào cho thấy ông Lê Văn Anh biết được việc bà Lương Thị Liên (vợ ông) ký Hợp đồng cho thuê mái với Công ty 35. Tại phiên tòa, Hội đồng xét xử cũng không công khai được bút lục nào trong hồ sơ vụ án để chứng minh sự phù hợp với nhận định trên. Trong khi đó, các tình tiết làm vô hiệu Hợp đồng thuê mái (như việc ông Mạnh ký Hợp đồng thuê mái với bà Liên khi chưa phải là người đại diện pháp luật của Công ty 35; việc chiếm hữu, sử dụng và định đoạt tài sản chung của vợ chồng là bất động sản phải được vợ chồng thỏa thuận bằng văn bản, theo quy định tại Điều 35 Luật HN&GĐ 2014), thì HĐXX không xem xét.

Từ phân tích trên có thể thấy rằng, với việc bác yêu cầu của nguyên đơn tuyên vô hiệu Hợp đồng thuê mái, HĐXX sơ thẩm TAND huyện Chư Prông đã cố ý vi phạm thủ tục tố tụng trong đánh giá chứng cứ, không tôn trọng sự thật khách quan, xét xử theo cảm tính… Câu hỏi đặt ra vì sao HĐXX sơ thẩm không thượng tôn pháp luật, “cố đấm ăn xôi” đối với một hợp đồng giao dịch dân sự thỏa mãn các điều kiện vô hiệu theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự ? Dư luận hoài nghi có động cơ tiêu cực đặc biệt là đối với Thẩm phán Võ Văn Quảng – người giữ vai trò chính trong phiên tòa xét xử (?)

Được biết, ngay sau khi Bản án sơ thẩm vừa tuyên, nguyên đơn và các thành viên góp vốn đã đồng loạt gửi đơn kháng cáo lên Tòa phúc thẩm TAND tỉnh Gia Lai để xem xét. Chúng tôi kỳ vọng phiên tòa  tới đây, các chứng cứ sẽ được Hội đồng xét xử phúc thẩm xem xét một cách nghiêm túc theo quy định pháp luật, để vụ án được khép lại với một Bản án có hiệu lực pháp luật “thấu lý đạt tình”, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho nguyên đơn và những người có quyền và nghĩa vụ liên quan.
 

Luật gia Lê Công Tâm (Hội Luật gia tỉnh Bình Định): Đối với HĐ thuê mái số 01/HĐTM ngày 10/7/2020 được ký kết giữa Công ty 35 do ông Phạm Văn Mạnh, làm Giám đốc và hộ kinh doanh cá thể bà Lương Thị Liên, để lắp đặt hệ thống pin năng lượng điện mặt trời áp mái nhà. Theo quy định tại Điều 101, BLDS 2015 hộ kinh doanh cá thể không có tư cách pháp nhân; trong khi đó, toàn bộ diện tích mái nhà kho cho thuê mái, mặc dù bà Liên chủ hộ kinh doanh cá thể đứng tên chủ đầu tư, lại là tài sản chung của vợ chồng bà Liên và ông Anh đầu tư xây dựng trong thời kỳ hôn nhân, quy định tại khoản 1, Điều 35 Luật HN&GĐ năm 2014  và khoản 2, Điều 212, BLDS năm 2015: “Việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung của các thành viên gia đình được thực hiện theo phương thức thỏa thuận. ….”. Nghĩa là trong HĐ thuê mái nhà kho phải có ông Lê Văn Anh (chồng bà Liên) đứng tên hoặc có văn bản đồng thuận viện dẫn trong hợp đồng và kèm theo văn bản, nhưng ở đây chỉ có bà Liên đứng tên một mình ký với Công ty 35.

Nếu ông Phạm Văn Mạnh, Giám đốc Công ty 35 thực hiện việc chuyển đổi mô hình hoạt động Công ty theo Điều 87 Luật Doanh nghiệp 2020 hoàn tất và các bên có thể khắc phục ngay được sự nhầm lẫn, thì không vô hiệu theo quy định tại khoản 2 Điều 126BLDS 2015. Rất tiếc là ông Phạm Văn Mạnh đã bội tín, không thực hiện thỏa thuận cam kết tại Điều 7, Điều 8 của các bên trong Hợp đồng góp vốn (có nghĩa ông Mạnh đã vi phạm Điều 18 và Điều 87 Luật DN năm 2020 về chuyển đổi mô hình hoạt động Công ty sang Công ty cổ phần hoặc Công ty TNHH hai thành viên trở lên. Trong khi đó, từ ngày ký HĐ thuê mái đến nay, Công ty 35 đã thu tiền bán điện không thanh toán tiền thuê mái nhà cho bà Liên).

Do đó việc ông Lê Văn Anh khởi kiện yêu cầu tuyên vô hiệu Hợp đồng thuê mái do vi phạm khoản 2, Điều 212 BLDS năm 2015 về tài sản chung của vợ chồng và bị nhầm lẫn theo quy định tại Điều 126 BLDS 2015 là có cơ sở pháp lý.  Vì QSD đất thuê trả tiền hàng năm của hộ kinh doanh cá thể bà Lương Thị Liên là tài sản của Nhà nước, pháp luật không quy định thẩm định tại chỗ và định giá tài sản để giải quyết vụ án. QSH nhà ở và tài sản gắn liền toàn bộ công trình, vật kiến trúc trên thửa đất (dự án nhà kho kết hợp điện mặt trời mái nhà  và các công trình phụ trợ khác) là tài sản của vợ chồng ông Anh, bà Liên.

Từ phân tích trên có thể nói việc Thẩm phán ban hành Quyết định số 60/2022/QĐ-XXTĐTC về việc xem xét, thẩm định tại chỗ về vụ án là lạm quyền. TAND huyện Chư Prông, không tuyên vô hiệu hợp đồng thuê mái nhà là trái pháp luật. Hậu quả pháp lý của Hợp đồng thuê mái vô hiệu, do lỗi ông Phạm Văn Mạnh, Giám Đốc Công ty 35 gây ra (vì không chuyển đổi mô hình hoạt động Công ty theo Điều 87 Luật Doanh nghiệp) và hoàn toàn chịu trách nhiệm về dân sự.

Tác giả bài viết: Luật gia, Nhà báo MT

Tổng số điểm của bài viết là: 13 trong 3 đánh giá

Xếp hạng: 4.3 - 3 phiếu bầu
Click để đánh giá bài viết
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây