16 năm đã trôi qua, nhưng những người dân thôn Đá Cóc vẫn không thôi sợ hãi về hình ảnh người thợ săn ông Đinh Văn Ngạch (sinh năm 1946, ngụ thôn Đá Cóc, xã Thắng Sơn, huyện Thanh Sơn, Phú Thọ) buộc xác “con tinh tinh quý hiếm” bằng dây rừng rồi vượt mấy ngọn đồi cao kéo về sân nhà và cùng dân làng nấu cao.

Thời điểm đó, ông Đinh Văn Ngạch được một chủ rừng trong vùng tên Nguyễn Văn Ước thuê trông coi khu rừng trồng cây lấy gỗ trên đồi Đồng Cốc, cách nhà hơn 3km.

Chiều ngày 5/12/1998, ông phát hiện một vật thể lạ, đã cháy đen, dáng giống hệt một con khỉ, nhưng to lớn hơn khỉ vài lần. Nhìn vật thể cháy đen, ông thợ săn suy đoán đây là một con vật chết cháy. Quan sát kỹ hình dáng, ông thợ săn khẳng định đây là loài tinh tinh quý hiếm. Ông tìm loại dây rừng bền chắc, dẻo, buộc vào xác, vắt dây lên vai, kéo vượt qua quả đồi, đưa về làng.

Núi rừng Đá Cóc vẫn còn ám ảnh câu chuyện rùng rợn.

Biết tin ông Ngạch săn được loài “động vật quý hiếm” xưa nay chưa từng xuất hiện ở địa phương, dân làng từ già đến trẻ nô nức kéo đến sân nhà ngắm nghĩa, trầm trồ ngợi khen.

Ông Hoàng Văn Dũng, Trưởng thôn Đá Cóc nhớ lại, khi đó ông đã làm trưởng thôn cũng sang xem tình hình. Theo mô tả của ông trưởng thôn, cái xác khi ấy đã bị biến dạng, cháy xém, đen thui, lưng gù, bắp chân vừa to vừa dài. Đặc biệt, quan sát thấy hai bàn tay co quắp, móng tay khá dài, chi trước phồng lên.

“Trông giống y hệt con tinh tinh mà mọi người được xem trong tranh ảnh, tivi. Quả thật nó quá giống khiến cả tôi khi đó cũng tin rằng đó là loài vật quý hiếm”, ông trưởng thôn trần tình. Vì thấy “con vật” có kích thước to, dài, dân làng còn khiêng ra giữa sân để đo chiều dài, cân nặng.

Sáng hôm sau, ông Ngạch cùng anh em trong nhà và một số hàng xóm thân thích chuẩn bị dao, thớt, gầu múc nước, ra ao đầu làng. “Con tinh tinh” được khiêng theo để rửa sạch, mổ xẻ. Tổng cộng có khoảng trên 10 người trực tiếp tham gia việc mổ xác, cùng hàng chục người khác là dân làng tò mò đến xem.

Cũng trong buổi sáng hôm đó, thông tin về việc dân làng bắt được “động vật quý hiếm” đã đến tai cơ quan chức năng. Một cán bộ kiểm lâm địa phương được cử đến nhưng lúc đó người dân đã mổ xác xong. Sau khi xương, thịt được phân loại xong xuôi, họ bắt tay nấu cao. Ông trưởng thôn còn năn nỉ mua lại một phần xương cốt để mang về nấu cao, nhưng không được đồng ý. “Cũng may về sau tôi không mua được. Nghĩ lại đến giờ vẫn thấy rùng mình dựng hết gai ốc”, ông trưởng thôn nhớ lại.

Hơn chục người cả ngày lẫn đêm thay phiên nhau trực nồi cao. Lò lửa luôn được đốt hết công suất, lâu lâu lại thêm nước vào nồi, tránh việc nước cạn, có thể cháy nồi cao. Ai cũng háo hức chờ đợi “nồi cao quý” ra lò.

Hơn 20 dân làng đã tham gia vào việc nấu cao nhầm lẫn tai hại. Ảnh minh họa

Sau 3 ngày 3 đêm, việc nấu cao hoàn thành. Loại cao này khá mềm, có màu đỏ nhạt chứ không giống màu nâu, cứng như những cao khỉ thông thường. Bõ công bao ngày háo hức chờ đợi, nay nồi cao nấu xong, mọi người liền đi mua rượu, ngâm với một phần cao rồi tò mò thưởng thức “rượu quý”. Rất đông dân làng cùng được uống loại rượu này chứ không riêng ai.

Nhân chứng Nguyễn Văn Đông (sinh năm 1964, ngụ khu Dốc Cóc, xã Hoàng Xá, huyện Thanh Thủy, Phú Thọ) kể: "Nói thật khi ấy mọi người nói là rượu quý, lại rất bổ, cả đời gặp một lần nên tôi mới uống hai chén. Nó gây xộc thẳng lên mũi, gây đến mức không thể tưởng tượng được vì trên đời này chưa có cái gì để so sánh”.

Nồi cao hôm đó, sau khi cô đặc lại, có trọng lượng hơn 1kg. Trong thời gian chờ cao khô cứng để phân chia, mọi người rụng rời chân tay vì một nghi vấn. Mới nghe đặt giả thiết, người nào đã lỡ uống “cao tinh tinh”, cảm giác gây gây lại xộc lên, móc mồm móc miệng ọe ra cả tuần lê lết.

Không ai ngờ cái xác hôm ấy là xác người. Vài ngày sau, khi một lão nông tìm thấy chứng cứ chứng minh đó là người tự thiêu, ba xe cảnh sát tìm tới vùng sơn thâm cùng cốc. Kết quả giám định ADN kết luận cái xác bị dân làng Đá Cóc nấu thành cao chính là một thiếu phụ gần đó.

Tổng cộng hơn 20 người trực tiếp nấu cao hoặc chứng kiến việc nấu cao đều được triệu tập lấy lời khai. Tuy nhiên, tất cả những người này đều nhất loạt khai khi đó không biết xác chết là con người. Bản thân ông thợ săn, người đầu tiên phát hiện ra xác chết và mang về làng nấu cao, cũng một mực cho rằng khi ông lên rừng thì phát hiện “con tinh tinh” khi đó đã có biểu hiện phân hủy nhẹ, ruồi nhặng bâu đầy. Chuyện xác người ông còn nhầm lẫn, thì vì sao nạn nhân chết, ông không hề hay biết. Sau đó, mọi người thoát tội.

Người xấu số được xác định là bà Đinh Thị Minh (sinh năm 1949, ngụ đội 7, xã Yên Lương) mất tích trước đó ít ngày. Khi đi bà đi dép tông màu vàng, đội nón trắng, khoác túi đựng quần áo, cầm một can đựng nước. Chưa cần kết quả xét nghiệm, những vật chứng tìm thấy tại hiện trường đã đủ cho thấy 90% xác đó chính là bà Minh.

Ông Đinh Văn Xoan em trai nạn nhân cho biết, chị gái mình là con thứ 2 trong gia đình có 5 anh em. Lớn lên bà theo học một lớp sư phạm, nhưng thời chiến tranh, đang học thì nhà trường giải thể, bà quay về sống với bố mẹ.

Lúc đó, các chị em còn lại trong gia đình đều đã lập gia đình, ra ở riêng. Bà Minh ở vậy cấy cày, làm lụng nuôi bố mẹ già và em trai. Trong ký ức của ông Xoan, chị gái mình là người hiền lành, chăm chỉ và chu đáo. Cuộc sống gia đình dù vất vả nhưng đủ ăn, mọi người thương yêu nhau.

Sáng đó, vợ chồng ông đi làm nương rẫy sớm, con cái đi học, một mình chị gái ở nhà. Đến tối đi làm về, không thấy chị gái đâu, vợ chồng ông hỏi hàng xóm thì được biết, khoảng 9h sáng, thấy bà Minh đi khỏi nhà, ra đường cái bắt xe ngược lên theo hướng thị trấn Thanh Sơn.

Sau 3 hôm không thấy chị gái về, cũng không nhận được tin tức gì, gia đình thông báo tới công an và chính quyền. Gần một tháng sau, gia đình mới nghe được tin ở xã bên có sự việc một người chết cháy ở trên đồi, đã bị nấu cao vì nhầm tưởng là tinh tinh. Ông Xoan được công an mời ra ủy ban xã lấy mẫu đi xét nghiệm ADN, đến lúc ấy mới hay hóa ra người chết cháy kia chính là chị gái mình.

Bà Minh mất tích bí ẩn trước ngày gặp nạn.

Ông nhớ lại: “Sau đó công an giao cho gia đình tôi một hũ tiểu đựng chiếc đầu lâu, túi bóng đựng cao, một số xương xẩu và vài cái khuy áo, cạp tóc… Gia đình tôi rất sốc, không tin là người nhà mình làm sao mà đến nông nỗi này”.

Nén lại đau thương, gia đình tổ chức đám tang như bình thường cho người xấu số. Rất đông dân làng tự nguyện quên góp công sức, tiền bạc để đám tang tươm tất nhất có thể.

Cái chết của bà Minh vì động cơ gì, mãi mãi vẫn chìm trong bí ẩn. Chỉ có lời khai suy đoán từ một nhân chứng duy nhất là ông Tám, người đã phát hiện ra sự thật “tinh tinh” chính là xác người. Đêm ấy ông đã chứng kiến vụ cháy ở ngọn đồi phía bên kia, nhưng nạn nhân tự vẫn, hay nạn nhân bị sát hại rồi đem lên đồi đốt xác phi tang vẫn chưa được giải đáp,

Sau sự việc, dân địa phương kể cho nhau rằng, bà Minh có gom góp được hai bông tai bằng vàng trị giá 2 chỉ. Hôm bỏ nhà ra đi, khoảng 17h, bà đến địa phận xã Thắng Sơn, định bắt xe đi La Phù (Thanh Thủy, Phú Thọ). Bà đợi một hồi lâu nhưng không có xe, nên quay lại.

Theo suy đoán của một số người, sau khi bà không bắt được xe, định quay lại thì bị kẻ xấu sát hại, cướp đôi bông tai bằng vàng và đốt xác phi tang. Suy đoán này khá có cơ sở, vì sau đó những đồ dùng của bà đều được tìm thấy, riêng đôi bông tai bằng vàng là không thấy đâu. Dù có bị cháy, vàng cũng không thể tan ra thành nước ngấm xuống đất. Nếu không bị cướp, thì có thể một ai đó sau này khi đến hiện trường vụ cháy, đã nhanh tay đút túi.

Tuy nhiên, Trưởng thôn Đá Cóc Hoàng Văn Dũng cho biết, theo điều tra của công an, nạn nhân chết là do tự vẫn. Bà Minh sống một mình không chồng con, thời gian đó lại xích mích với gia đình người em nên bà nghĩ quẩn. Sau khi không bắt xe đi được đến nhà người quen, bà đã mang chiếc can nhựa đi mua xăng, sau đó lên đồi thu dọn lại củi rồi tưới xăng châm lửa đốt tự thiêu.

Kết luận chính thức của cơ quan điều tra lại không thuyết phục được người thân nạn nhân. Em trai bà cho biết, chị gái mình có thói quen mang theo can là để đựng nước uống khi đi xa, nhất là đi tàu xe. Hơn nữa, không lý do gì bà lại đi đến một nơi xa xôi như vậy mới tự vẫn. Ngoài ra, nếu có ý định tự vẫn thì tại sao khi rời khỏi nhà bà lại mang theo túi quần áo.

Về sự việc người dân nhầm lẫn tai hại, xác người lại tưởng xác động vật nên đem về nấu cao, ông chủ tịch xã cho rằng đây là tai nạn đau lòng, không ai muốn xảy ra. Ông chủ tịch xã tiếc nuối: “Giá như khi phát hiện vật thể lạ, người dân báo ngay cho lực lượng chức năng địa phương thì đã tránh được sự việc đáng tiếc”.

Ông Hoàn lý giải thêm, 16 năm về trước, nơi đây còn hẻo lánh, điều kiện kinh tế khó khăn, trình độ dân trí thấp, nhận thực của một số người dân còn hạn chế. Đây cũng là một phần nguyên nhân dẫn đến sự nhầm lẫn tai hại trên.

* Tên nạn nhân đã thay đổi