Tâm lý ‘cầu an, giữ ghế, sợ sai’ đang trở thành vật cản cho phát triển kinh tế

Đấy là ý kiến của chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành khi trả lời VTC News về tâm lý "sợ sai" của cán bộ.

Liên tục những năm gần đây, chỉ số tăng trưởng kinh tế của nhiều tỉnh thành, địa phương bị chững lại. Phát biểu tại chương trình HĐND với cử tri hồi tháng 5, ông Huỳnh Đức Thơ, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng cho biết, hiện nay cán bộ thành phố đang có tâm lý rất e ngại, làm gì cũng sợ sai.

Theo người đứng đầu UBND TP Đà Nẵng, việc “sợ sai” của cán bộ cũng là một phần nguyên nhân dẫn tới tăng trưởng kinh tế những tháng đầu năm 2019 của Đà Nẵng không mấy khả quan.

Mới đây, một lãnh đạo của TP.HCM cho biết, chính quyền TP đang rất áp lực trước tình trạng nhiều cán bộ sợ trách nhiệm đến mức không dám làm việc…

Cán bộ chủ chốt – lực lượng đi đầu trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội lại đang rơi vào trạng thái tâm lý e dè, co cụm, không dám làm vì sợ sai. Thực trạng tâm lý này đang đi ngược với chủ trương của Đảng, Nhà nước và Chính phủ với nhiều quyết sách, nghị định đổi mới để phát triển.

Về vấn đề này, VTC News phỏng vấn chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành.

- Chỉ số tăng trưởng kinh tế của nhiều tỉnh, thành đang chững lại. Một phần nguyên nhân được lý giải là do tâm lý sợ sai, chỉ muốn "cầu an" để "giữ ghế", ông đánh giá thế nào về thực trạng này?

Đây là vấn đề đại sự của đất nước. Thực chất, tất cả những điều này đều phản ánh thực trạng tham nhũng ở nhiều cấp ngành của Việt Nam. Tâm lý "cầu an", "giữ ghế" không phải bây giờ mới có mà thực chất tồn tại từ rất lâu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế nước nhà.

Vì sao lại phải sợ khi trách nhiệm đã được giao? Chỉ có những người lạm dụng nghĩa vụ, chức quyền mới sợ làm sai.

Một vấn đề khác, bổ nhiệm cán bộ đôi khi không đúng với thực lực chuyên môn, sai quy trình vì thế mới khiến những người bổ nhiệm một là sợ sai không dám làm, hai là làm thì luôn gây hậu quả. Nếu có tài, có năng lực thực sự thì không việc gì phải sợ sai hay trốn tránh trách nhiệm.

Ngay lúc này, doanh nghiệp và người dân rất cần sự hành động quyết liệt của các cơ quan chức năng để bộ máy chính quyền vận hành thông suốt, kiến tạo, tạo niềm tin vào một môi trường kinh doanh, đầu tư tốt hơn sau hàng loạt vụ bắt bớ.

- Trong giai đoạn vừa qua, công tác phòng chống tham nhũng, lành mạnh hoá tổ chức cán bộ, bộ máy chính quyền được làm rốt ráo. Tuy nhiên đáng buồn là tâm lý nhiều lãnh đạo lại lo sợ, chùn tay, không dám làm. Thực tế này vô cùng đáng quan ngại, thưa ông?

Phòng, chống tham nhũng, xử lý cán bộ vi phạm, suy thoái là những vấn đề liên tục nóng trong vài năm trở lại đây. Việc phanh phui sai phạm của những cán bộ, thậm chí là cán bộ cấp cao được dư luận ủng hộ, mang tính răn đe rất lớn đối với những người đương chức, đương quyền.

Tuy nhiên, có một thực tế là cuộc chiến chống tham nhũng “quét” đến đâu thì nhiều cán bộ sợ hãi đến đó. Trong khi đây đáng phải được coi là cơ hội để cán bộ công chức lấy đó làm gương, làm bài học kinh nghiệm để chỉnh đốn tổ chức, cẩn trọng và nghiêm minh hơn trước mọi quyết định thì thay vào đó, nhiều người sợ hãi, lo lắng, co cụm rồi không dám làm gì.

Đọc trên báo, thấy ông Chủ tịch Đà Nẵng còn phát biểu rằng: “Bây giờ cán bộ làm việc gì cũng sợ sai. Nhiều cán bộ "suy tư, lo lắng", khiến tinh thần làm việc giảm. Sự cẩn trọng của cán bộ công chức, viên chức diễn biến theo chiều hướng trì trệ…”.

Tôi cho rằng, mỗi cán bộ, công chức phải làm đúng trách nhiệm của mình, tránh xa được cái gọi là lợi ích nhóm. Một khi làm đúng chức trách, phận sự trong công việc thì không phải sợ gì cả.

Rõ ràng sợ sai không dám làm là do vấn đề năng lực. Năng lực yếu kém, khâu thẩm định có vấn đề nên làm gì cũng sợ. Nếu ông có tài, có năng lực thật thì không đến nỗi…- Cái sai cần phải được phanh phui, người làm sai phải chịu trách nhiệm. Tuy nhiên theo ông, phải làm thế nào để vừa xử được cái sai mà không làm cán bộ lo lắng, sợ không dám làm, dám quyết?

Giờ xử lý vấn đề này thì xử lý từ đâu? Tôi cho rằng, quyết tâm chống tham nhũng của Đảng là rất tốt nhưng muốn xử lý triệt để thì phải tập trung đẩy mạnh thay đổi cơ chế. Chính cơ chế “xin – cho” đẻ ra tham nhũng.

Bộ máy “xin – cho” muốn vận hành được phải có dầu bồi trơn. Nếu quét “dầu bôi trơn” ấy đi thì bộ máy sẽ trì trệ. Chúng ta vẫn thường nghe phải “đổi mới thể chế”, nhưng không chỉ là khẩu hiệu mà phải đi vào thực chất.

Vẫn cơ chế “xin – cho”, vẫn có tình trạng giành lợi ích, cài cắm lợi ích thì mọi thứ sẽ vấn cứ trì trệ. Phải hạn chế thấp nhất cơ chế xin cho, ngăn chặn lợi ích nhóm chi phối.

Cũng phải nhắc lại, cán bộ sợ sai không dám làm còn do vấn đề năng lực. Do vậy, làm sao triệt phá được tệ nạn “chạy chức chạy quyền”, “mua quan bán chức”, đưa được người tài vào thì cỗ máy sẽ vận hành tốt.

- Ông có thể nói rõ hơn về vấn đề trọng dụng người tài, đưa được nhiều người có năng lực vào bộ máy công quyền hiện nay?

Muốn trọng dụng người tài thì đồng thời phải dẹp được nạn chạy chức chạy quyền. Nếu họ phải mua quan bán chức, rõ ràng khi mua được rồi thì sẽ thi nhau vơ vét, kiếm về để thu lại những gì bỏ ra, điều đó là căn cơ xảy ra sai phạm.

Một số nước có sự phát triển đột phá như Hàn Quốc, Singapore họ đều có chiến lược thu hút người tài rất đáng học hỏi.

Muốn đất nước phát triển, không còn cách nào khác đó là phải thu hút được người tài vào trong các cơ quan nhà nước. Ở đất nước nào thì yếu tố con người cũng đóng vai trò quyết định.

Mỗi năm, chúng ta tuyên dương bao nhiêu thủ khoa, cộng dồn lại có cả vài trăm người, nhưng họ đi đâu hết rồi? Điểm lại đâu có mấy cô cậu thủ khoa vào làm cho Nhà nước? Thủ khoa mà đem họ về không trọng dụng họ thì họ sẽ lại ra đi thôi.

Phải nhìn nhận thẳng một vấn đề, đó là chúng ta chưa có chính sách trọng dụng nhân tài tốt. Trong khi đó, thế giới họ đua nhau cuộc chiến nhân tài, tìm mọi cách thu hút nhân tài.

Xin cám ơn ông đã chia sẻ!