Mô hình Trưởng đơn vị Hành chính kinh tế đặc biệt: Thẩm quyền đặc biệt phải được giám sát đặc biệt

- Thưa ông, cơ sở nào ông đưa ra đề xuất khác với 2 phương án mà Chính phủ trình Quốc hội khi tham gia tranh luận tại hội trường?

Chính phủ trình Quốc hội 2 phương án. Phương án 1 là không tổ chức HĐND và UBND mà thực hiện thiết chế Trưởng Đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt (đơn vị HCKTĐB) do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, được phân quyền, phân cấp mạnh, có thẩm quyền quyết định và tổ chức thực hiện toàn bộ các hoạt động hành chính, kinh tế - xã hội trên địa bàn đơn vị HCKTĐB. Phương án 2 thì có tổ chức HĐND và UBND.

Nhìn vào thi thấy phương án 1 không đảm bảo điều kiện nguyên tắc kiểm soát quyền lực vì thiếu vắng HĐND. Phương án 2 theo cách thức tổ chức truyền thống, tức là có HĐND và UBND thì không thực hiện được mục tiêu xây dựng chính quyền tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, không đáp ứng được yêu cầu năng động, chủ động của bộ máy hành chính ở mô hình đặc biệt này. Và yêu cầu chung là khi chúng ta thiết kế mô hình nào thì chúng ta phải tuân thủ Hiến pháp và pháp luật hiện hành về khung pháp lý trên cơ sở xây dựng một số quy định phù hợp.

- Vậy mô hình đề xuất cụ thể của ông là gì?

Tôi đề xuất 2 mô hình để ban soạn thảo có thể nghiên cứu. Mô hình thứ nhất là thành lập Hội đồng giám sát gồm 5 - 10 thành viên. Mà các thành viên ở đây phải là những chuyên gia giỏi trên các linh vực kinh tế tài chính, đất đai, môi trường, quản lý đô thị, văn hóa xã hội, quốc phòng, an ninh, pháp luật tư pháp do UBTVQH bổ nhiệm và trả lương. Bởi vì Thủ tướng đã bổ nhiệm Trưởng đặc khu thì UBTVQH thành lập hội đồng giám sát và bổ nhiệm các chức danh ở đây là phù hợp.

Mô hình thứ 2 là chúng ta hình thành hội đồng khu bao gồm từ 9 đến 15 thành viên. Trong đó có hơn nửa số thành viên. Tức là từ 5 -8 thành viên sẽ được bầu trực tiếp do nhân dân bầu là người địa phương. Số còn lại được hình thành theo cách của mô hình 1. Đó là UBTVQH bổ nhiệm, bao gồm các chuyên gia trên các lĩnh vực và do UBTVQH trả lương. Với đội ngũ nhân sự của mô hình giám sát hoặc hội đồng này, chúng ta tin tưởng, sẽ đủ năng lực để giám sát rồi tham gia quyết định những cái vấn đề về kinh tế xã hội quốc phòng an ninh. Đối với chức danh trưởng khu hành chính, trưởng đặc khu khi mà họ có những thẩm quyền rất lớn, thẩm quyền hết sức đặc biệt.

- Nhiệm vụ của hội đồng giám sát này là gì thưa ông?

Đối với mô hình 1 như tôi nói ở trên thì Hội đồng giám sát chỉ thực hiện chức năng giám sát. Còn ở mô hình 2, bên cạnh giám sát thì họ có thể tiến hành bầu bãi nhiệm, miễn nhiệm chức vụ hội thẩm nhân dân. Thế rồi, họ còn có thể tham gia vào việc quyết định chủ trương phát triển KT- XH trên cơ sở những vấn đề lớn. Nhưng cả 2 hội đồng tôi cho rằng, cần bổ sung quy định cho họ một chức năng, đó là chức năng đưa ra các khuyến nghị đối với những quyết định, những công việc mà trưởng đặc khu đang thực hiện, cũng như qui định họ sẽ có quyền kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ để xem xét, yêu cầu dừng một hành vi, một hoạt động, một dự án hay là một cái quyết định mà do Trưởng đặc khu đang tiến hành.

- Xin cảm ơn ông!

Chính phủ đề xuất và xin ý kiến Quốc hội về 2 phương án xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương đơn vị HCKTĐB, cụ thể là:

Phương án 1: không tổ chức Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) tại đơn vị HCKTĐB mà thực hiện thiết chế Trưởng Đơn vị HCKTĐB do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, được phân quyền, phân cấp mạnh, có thẩm quyền quyết định và tổ chức thực hiện toàn bộ các hoạt động hành chính, kinh tế - xã hội trên địa bàn đơn vị HCKTĐB. Chính phủ đề xuất lựa chọn phương án này.

Phương án 2: Tổ chức chính quyền địa phương đơn vị HCKTĐB gồm có HĐND và UBND.