Sơ đồ khu đô thị Thủ Thiêm - Ảnh minh họa

4,3ha tại phường Bình An không có trong ranh quy hoạch

Theo đó, về quy hoạch 1/5.000, các văn bản như: tờ trình, văn bản thẩm định của UBND Thành phố, Bộ Xây dựng và Quyết định phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ về dự án nêu không đầy đủ, cụ thể về ranh giới, vị trí quy hoạch. Dẫn đến, qua thời gian dài cùng với công tác lưu trữ không tốt của các cơ quan liên quan, UBND Thành phố và các sở, ngành không cung cấp đầy đủ được các hồ sơ, tài liệu chính thức kèm theo Quyết định số 367/TTg, nhất là các bản đồ quy hoạch 1/5.000.

Ban quản lý Khu đô thị mới Thủ Thiêm và Sở Quy hoạch – Kiến trúc Thành phố chỉ cung cấp được 2 loại bản đồ quy hoạch 1/5.000 gồm: Bản đồ quy hoạch tổng mặt bằng 1/5.000 Khu đô thị mới Thủ Thiêm ghi ngày 12.6.1995 và Bản đồ quy hoạch sử dụng đất (từ 5 đến 10 năm) với tỷ lệ 1/5.000 lập ngày 20.11.1995 có đóng dấu của các đơn vị liên quan như nêu trên, nhưng không xác định một phần Khu phố 1, phường Bình An thuộc phạm vi lập quy hoạch.

Như vậy, phần diện tích khoảng 4,3 ha thuộc Khu phố 1, phường Bình An không có trong ranh quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm (phần lõi với diện tích 770ha) được phê duyệt tại Quyết định số 367/TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Về quy hoạch chi tiết 1/2.000, thẩm quyền phê duyệt quy hoạch 1/2.000 đối với Khu đô thị mới Thủ Thiêm thuộc UBND Thành phố, nhưng UBND Thành phố đã giao cho Kiến trúc sư trưởng phê duyệt, trong đó, giảm khoảng 26,3ha (có bao gồm 3ha mặt nước) so với Quyết định số 367/TTg.

Nguyên nhân là do đã giao đất cho 5 doanh nghiệp đầu tư dự án kinh doanh nhà ở, khu vui chơi, giải trí, thương mại với tổng diện tích 23,3ha thuộc phường Bình An, quận 2 trước khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch và bổ sung vào trong ranh quy hoạch khoảng 4,3ha thuộc một phần khu phố 1, phường Bình An hiện nay.

Việc làm này của Kiến trúc sư trưởng Thành phố là không đúng thẩm quyền khi chưa được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận điều chỉnh tăng, giảm diện tích, theo đó, ranh quy hoạch Khu đô thị mới đã thay đổi về phía bắc thuộc Khu phố 1, phường Bình An tăng 4,3ha, giảm 26,3ha, vi phạm quy định tại Nghị định số 91/CP ngày 17.8.1994 của Chính phủ.

Quyết định số 13585/KTST-QH của Kiến trúc sư trưởng Thành phố, trong đó, ghi vị trí giới hạn không đúng so với bản đồ và thực địa, cụ thể: quyết định nêu “Phía Bắc giáp sông Sài Gòn (quận Bình Thạnh) và xa lộ Hà Nội; phía Nam giáp sông Sài Gòn (quận 7); phía Đông giáp phần còn lại phường An Khánh, quận 2: phía Tây giáp sông Sài Gòn (trung tâm quận 1)”.

Nhưng theo bản đồ và thực tế đúng phải là: “Phía Bắc giáp sông Sài Gòn (quận Bình Thạnh) và một phần phường An Khánh, Bình An, quận 2; Phía Nam giáp sông Sài Gòn (quận 7); Phía Đông giáp phần còn lại của phường Bình Khánh, quận 2; Phía Tây giáp sông Sài Gòn (quận 1)”.

Đây là một trong các nguyên nhân dẫn đến người dân khiếu nại về ranh quy hoạch và đền bù, giải phóng mặt bằng.

Chưa chấp hành đúng quy định về bồi thường

Về thu hồi đất, UBND Thành phố căn cứ vào Quyết định số 367/TTg và Văn bản số 190/CP-NN được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thu hồi 4,3ha đất thuộc khu phố 1, phường Bình An để thực hiện một số dự án trong Khu đô thị mới Thủ Thiêm là chưa đủ cơ sở pháp lý, dẫn đến, thiếu căn cứ thực hiện, không xác định đúng, đủ diện tích đất phục vụ tái định cư theo quy hoạch, cần rà soát và có giải pháp giải quyết phù hợp.

Về chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư, việc chấp hành quy định pháp luật về trình tự, thủ tục triển khai giải phóng mặt bằng có trường hợp chưa đầy đủ, chưa đúng quy định như: không lập phương án đền bù giải phóng mặt bằng; không lập phương án tổng thể để làm cơ sở thanh quyết toán kinh phí bồi thường…

Việc thực hiện đền bù thiệt hại cho người dân đã đạt kết quả hơn 99,4%, một số khoản đã được UBND Thành phố vận dụng hỗ trợ ngoài quy định; đối với những người dân nhận những căn hộ ở xa vị trí quy hoạch (ngoài địa giới 5 phường) được hỗ trợ tương đương với giá trị căn hộ tại 5 phường được quy hoạch khu tái định cư.

So sánh mức hỗ trợ, đền bù tại cùng thời điểm thì mức hỗ trợ, đền bù của Khu đô thị mới Thủ Thiêm có giá trị lớn hơn các dự án khác (như: Đại lộ Đông Tây; Vòng xoay chân cầu Sài Gòn…). Tuy nhiên, quá trình thực hiện thu hồi đất, đền bù, giải phóng mặt bằng của UBND Thành phố còn có trường hợp đang khiếu nại chưa phù hợp quy định của pháp luật; công tác giải phóng mặt bằng không có kế hoạch triển khai thực hiện xây dựng nhà tái định cư trước, khi thực hiện còn chậm, còn một số hạn chế, bất cập. Dẫn đến, phát sinh khiếu nại về chế độ, chính sách đền bù, hỗ trợ, chưa bàn giao mặt bằng, UBND Thành phố cần kiểm tra, rà soát để giải quyết dứt điểm.

Nhiều vi phạm trong tái định cư

Về Khu tái định cư 160ha, sau khi có Quyết định số 367/TTg và Văn bản số 190/TTg-NN của Thủ tướng Chính phủ, UBND Thành phố chưa chỉ đạo các cơ quan liên quan của Thành phố lập, thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch chung 1/5.000 đối với Khu tái định cư, nhưng vẫn phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/2.000 đối với 42ha thuộc khu tái định cư, vi phạm quy định tại Quyết định số 322-BXD/ĐT ngày 28.12.1993 của Bộ Xây dựng.

Tổng diện tích đất đã được UBND Thành phố quy hoạch, bố trí tái định cư phục vụ cho Khu đô thị mới Thủ Thiêm đúng theo quy hoạch Thủ tướng phê duyệt thuộc 5 phường là 46,1ha, còn thiếu 113,9ha chưa được quy hoạch, bố trí tái định cư nhưng không báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Về các dự án thuộc 5 phường được quy hoạch khu tái định cư, trong 51 dự án được UBND Thành phố quyết định giao sau khi đã có Quyết định số 367/QĐ-TTg và Văn bản số 190/CP-NN của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch Khu tái định cư. Hậu quả là, không có đủ đất để bố trí tái định cư theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

UBND Thành phố không thực hiện lập, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/2.000 trước khi giao đất nhưng vẫn được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 để các dự án đầu tư xây dựng; thay vì tạm thời dừng giao đất cho các dự án không cấp thiết, quản lý chặt chẽ sự biến động của quỹ đất trong khu vực đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch thì UBND Thành phố lại chấp thuận chủ trương, tạm giao cho 6 dự án với diện tích 27,7ha và quyết định giao đất chính thức cho 45 dự án với tổng diện tích khoảng 116,9ha.

Những việc làm trên thể hiện công tác quản lý sử dụng đất bị buông lỏng, thiếu kiểm soát, giao đất tràn lan cho các dự án, làm phá vỡ không gian, quy mô quy hoạch, đặc biệt là không bảo đảm được quỹ nhà, đất phục vụ tái định cư theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Kiểm tra chi tiết một số dự án thấy quá trình thực hiện thu hồi, giao đất, lựa chọn nhà đầu tư, tính tiền sử dụng đất… UBND Thành phố, các sở, ngành chức năng và nhà đầu tư đã có những khuyết điểm, vi phạm chủ yếu như: giao đất cho doanh nghiệp không đúng với giấy phép kinh doanh; không đúng thẩm quyền; không có quy hoạch chi tiết 1/2.000 được duyệt.

Chưa ký hợp đồng thuê đất vẫn cho phép sử dụng; giao đất công không qua đấu giá …; các dự án qua kiểm tra đều có vi phạm về quy hoạch và giấy phép xây dựng (lấn sông, xây dựng công trình sai quy hoạch, vượt số tầng); tính toán tiền sử dụng đất chưa đúng quy định ...

Ngoài ra, việc UBND Thành phố chấp thuận chuyển mục đích sử dụng 30,1ha đất của Công ty Thế kỷ 21 tại dự án Khu Du lịch, văn hóa, giải trí thuộc phường Bình Khánh sang xây dựng khoảng 4.000 căn hộ tái định cư và hoán đổi bằng 30,2ha đất sạch thuộc 90,2ha Khu tái định cư Nam Rạch Chiếc, nhưng sau đó, lại chấp thuận cho chuyển khu đất tái định cư này sang mục đích đầu tư kinh doanh nhà ở mà không thực hiện đấu giá theo quy định, tính tiền sử dụng đất không đúng thời điểm giao đất.

Xem xét, xử lý tổ chức, cá nhân vi phạm

Thanh tra cho biết, việc khiếu nại của người dân về ranh quy hoạch đối với 4,3ha thuộc Khu phố 1, phường Bình An, quận 2 nằm ngoài ranh quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 367/TTg của Thủ tướng Chính phủ là có cơ sở, cần sớm được xem xét và có giải pháp giải quyết phù hợp.

UBND Thành phố đã quyết định thu hồi đất đối với phần diện tích 4,3ha thuộc khu phố 1, phường Bình An để thực hiện một số dự án trong Khu đô thị mới Thủ Thiêm (phần lõi với diện tích 770ha) là chưa đủ cơ sở pháp lý, không đúng với quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, cần sớm xem xét, có giải pháp giải quyết phù hợp.

Ngoài ra, việc thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng có trường hợp đang khiếu nại chưa phù hợp quy định, chưa đúng thời điểm thu hồi đất, nhất là khi Luật Đất đai 2003 có hiệu lực; không có kế hoạch triển khai thực hiện xây dựng nhà tái định cư trước khi thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, việc thực hiện còn chậm, còn một số hạn chế, bất cập, dẫn đến phát sinh khiếu nại về chế độ, chính sách đền bù, hỗ trợ tái định cư, UBND Thành phố cần rà soát để giải quyết dứt điểm.

Trách nhiệm liên quan đến các khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc Công ty Đo đạc Địa chính – Công trình, Sở Địa chính, UBND quận 2 và UBND Thành phố.

Về Khu tái định cư 160ha, UBND Thành phố đã vi phạm các quy định của pháp luật trong việc lập, trình, phê duyệt quy hoạch và thu hồi đất trong phạm vi Khu tái định cư 160ha thuộc 5 phường đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Hậu quả là không đủ đất để bố trí tái định cư theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 367/TTg và Văn bản số 190/CP-NN, dẫn đến, làm phá vỡ quy hoạch được phê duyệt, việc đầu tư xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm bị đình trệ do người dân khiếu nại kéo dài chưa được giải quyết dứt điểm, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân.

Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ kiểm điểm, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc phê duyệt quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch; thu hồi đất, đền bù, tái định cư; việc lưu trữ hồ sơ, tài liệu, bản đồ… để xử lý nghiêm theo quy định pháp luật; công khai, nhận trách nhiệm về những khuyết điểm, vi phạm, dẫn đến khiếu nại kéo dài trong thời gian vừa qua.

UBND Thành phố rà soát, hoàn thiện để tiếp tục thực hiện quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm, trong đó có khoảng 4,3ha thuộc Khu phố 1, phường Bình An, quận 2 theo đúng quy định của pháp luật; Rà soát từng trường hợp cụ thể người dân đang khiếu nại; Phối hợp với Thanh tra Chính phủ và các bộ, ngành liên quan có biện pháp xử lý phù hợp, đúng quy định của pháp luật đối với tổ chức, cá nhân có liên quan đến các khuyết điểm, vi phạm trong việc quy hoạch, giao đất, thực hiện đầu tư tại các dự án thuộc các Khu tái định cư theo quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Đối với Bộ Xây dựng, xem xét, xử lý trách nhiệm đối với những tổ chức, cá nhân có liên quan đến các khuyết điểm, vi phạm trong việc thực hiện thẩm định, lưu trữ hồ sơ, bản vẽ và chức năng quản lý nhà nước về quy hoạch xây dựng như kết luận đã nêu.

Đối với Văn phòng Chính phủ, xem xét để xử lý trách nhiệm đối với những tổ chức, cá nhân có liên quan đến các thiếu sót, khuyết điểm trong việc lưu trữ hồ sơ, bản vẽ quy hoạch.