Trung Quốc vi phạm thô bạo quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam

Tối 19.7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam chính thức thông tin về việc những ngày qua, nhóm tàu khảo sát Hải Dương 8 của Trung Quốc đã có hành vi vi phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam ở khu vực phía nam Biển Đông.

Yêu cầu tàu Trung Quốc rút ngay khỏi vùng biển Việt Nam

Trả lời câu hỏi của PV đề nghị bình luận về phát biểu của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 17.7 liên quan đến diễn biến ở khu vực Biển Đông, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng nhấn mạnh: Trong những ngày qua, nhóm tàu khảo sát Hải Dương 8 của Trung Quốc đã có hành vi vi phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam ở khu vực phía nam Biển Đông. Đây là vùng biển hoàn toàn của Việt Nam, được xác định theo đúng các quy định của Công ước của LHQ về luật Biển 1982 mà Việt Nam và Trung Quốc đều là thành viên.
Theo bà Hằng, Việt Nam đã tiếp xúc nhiều lần với phía Trung Quốc ở các kênh khác nhau, trao công hàm phản đối, kiên quyết yêu cầu chấm dứt ngay các hành vi vi phạm, rút toàn bộ tàu ra khỏi vùng biển Việt Nam. Việt Nam cũng yêu cầu Trung Quốc tôn trọng quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam vì quan hệ hai nước và ổn định, hòa bình ở khu vực.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh, đến nay, các lực lượng chức năng trên biển của Việt Nam tiếp tục triển khai nhiều biện pháp phù hợp thực thi chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán một cách hòa bình, đúng pháp luật nhằm bảo vệ vùng biển Việt Nam. “Như đã khẳng định tại phát biểu của tôi ngày 16.7, lập trường nhất quán của Việt Nam là kiên quyết, kiên trì đấu tranh bằng các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, Công ước của LHQ về luật Biển 1982 trước bất cứ hành vi nào xâm phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam trên các vùng biển được xác định phù hợp với Công ước của LHQ về luật Biển 1982”, bà Hằng nói rõ và nhấn mạnh rằng: Duy trì trật tự, hòa bình, an ninh ở khu vực Biển Đông là lợi ích chung của các nước trong và ngoài khu vực cũng như cộng đồng quốc tế. Do đó, Việt Nam mong muốn các nước liên quan và cộng đồng quốc tế cùng nỗ lực đóng góp nhằm bảo vệ và duy trì lợi ích chung này.
Duy trì trật tự, hòa bình, an ninh ở khu vực Biển Đông là lợi ích chung của các nước trong và ngoài khu vực cũng như cộng đồng quốc tế. Do đó, Việt Nam mong muốn các nước liên quan và cộng đồng quốc tế cùng nỗ lực đóng góp nhằm bảo vệ và duy trì lợi ích chung này
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng
Trước đó, từ ngày 12.7, báo chí quốc tế đã đưa tin về sự xuất hiện của tàu khảo sát Trung Quốc tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Một số tờ báo dẫn thông tin từ ông Ryan Martinson, trợ lý giáo sư tại Đại học Hải chiến Mỹ cho biết vào thứ tư tuần trước đó (tức ngày 3.7), tàu khảo sát Trung Quốc Haiyang Dizhi 8 (Hải Dương Địa chất 8) cùng với 2 tàu hộ tống số hiệu 3901 (12.000 tấn, có vũ trang) và 37111 (2.200 tấn), đã vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, để thực hiện một cuộc khảo sát địa chấn.
Lập tức, lực lượng chấp pháp của Việt Nam trên biển cũng đã có mặt tại đây để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam được quy định rõ trong luật pháp quốc tế. Nhiều nhà quan sát quốc tế vẫn theo dõi sát diễn biến của nhóm tàu Trung Quốc trên vùng biển Việt Nam và thông tin về sự xuất hiện của một số tàu hải quân khác của nước này tại khu vực trên. Cho đến ngày 19.7, các tàu của Trung Quốc đã vi phạm vùng thềm lục địa của Việt Nam liên tiếp 17 ngày.

Việt Nam hành động phù hợp luật pháp quốc tế, đã rất thiện chí về chính trị

Tối 19.7, bình luận với Thanh Niên về diễn biến trên biển những ngày qua, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Phạm Quang Vinh cũng khẳng định: Phải lưu ý rằng, khu vực tàu Hải Dương 8 và các tàu hộ tống của Trung Quốc xâm phạm hoàn toàn là vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam theo luật pháp quốc tế và Công ước LHQ về luật Biển 1982 đã quy định. Hành vi của các tàu Trung Quốc những ngày qua là không thể chấp nhận được và các tàu này phải rút ra khỏi khu vực trên.
“Đó là hành vi vi phạm và coi thường luật pháp quốc tế, gây tổn hại đến việc xây dựng lòng tin trong khu vực. Để tạo dựng lòng tin trong việc thực hiện DOC và tiến tới đàm phán thành công COC, các quốc gia đều phải có nghĩa vụ tôn trọng vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các nước ven biển theo đúng luật pháp quốc tế. Các nước, bao gồm cả Trung Quốc, có trách nhiệm phải tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước LHQ về luật Biển. Cộng đồng quốc tế cũng phải cùng nỗ lực bảo vệ lợi ích chung trong việc duy trì trật tự, an ninh và hòa bình ở Biển Đông”, ông Phạm Quang Vinh nói.
TS Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ, và cũng được ghi nhận là người đầu tiên dịch Công ước của LHQ về luật Biển 1982, cho biết: “Hoạt động của tàu thăm dò địa chất của Trung Quốc cùng một số tàu quân sự Trung Quốc bảo vệ, đã đi vào khu vực bãi Tư Chính, là khu vực hoàn toàn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, vi phạm quyền chủ quyềnvà quyền tài phán của Việt Nam chúng ta”.
TS Trục nhấn mạnh, nhìn nhận một cách rất khách quan và khoa học thì việc các tàu Trung Quốc vào đó mà không được sự đồng ý của nhà nước Việt Nam là một hành động vi phạm rất thô bạo các quyền là lợi ích hợp pháp của Việt Nam được Công ước LHQ về luật Biển 1982 quy định rất rõ. “Đây không phải lần đầu tiên, mà vi phạm của phía Trung Quốc liên tiếp xảy ra từ sau khi nước này dùng vũ lực để đánh chiếm 7 thực thể phía tây bắc quần đảo Trường Sa của Việt Nam năm 1988 và dần dần có những hoạt động ở khu vực này. Đó là một sự vi phạm hết sức trắng trợn và công lý yêu cầu Trung Quốc cần phải chấm dứt những hành động phi pháp đó”, TS Trục nêu quan điểm. Ông Trục cũng cho rằng, những phản ứng của nhà nước Việt Nam những ngày qua là rất chuẩn xác về mặt pháp lý và cũng rất thiện chí về mặt chính trị trong bối cảnh hiện nay.
Hôm 16.7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã đưa ra những tuyên bố về mặt nguyên tắc, rất rõ ràng về pháp lý và rất kiên quyết về quan điểm. Sau đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã có tuyên bố cụ thể rõ ràng về hoạt động của tàu Hải Dương 8, thăm dò địa chất một cách ngang nhiên trong vùng thềm lục địa của Việt Nam. “Đó là những phản ứng rất kịp thời và chuẩn xác, tỏ rõ sự kiên quyết đấu tranh của nhà nước chúng ta trước hoạt động sai trái của Trung Quốc, đồng thời thể hiện sự kiên trì rất thiện chí của nhà nước Việt Nam trong việc muốn giải quyết mọi tranh chấp, mọi sai phạm của phía Trung Quốc bằng biện pháp hòa bình, không gây ra những xung đột có thể dẫn đến sự bất ổn trong khu vực, vì an ninh, hòa bình trong khu vực”, TS Trục nói.
Theo quan sát của TS Trục, lực lượng chức năng của Việt Nam cũng đang thực thi trọng trách của mình trong vùng biển đó. Chúng ta sử dụng lực lượng chấp pháp như Cảnh sát biển, Kiểm ngư - những lực lượng được giao nhiệm vụ tiến hành thực thi pháp luật trên vùng biển thuộc các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam một cách đúng đắn, phù hợp với thủ tục pháp lý do Công ước của LHQ về luật Biển đã quy định, chứ không phải bằng sức mạnh hay gây ra đụng độ, xung đột. Ngoài thuyết phục, yêu cầu Trung Quốc rút lui, lực lượng chấp pháp của Việt Nam cũng đã có biện pháp ngăn chặn cần thiết để bảo đảm bảo vệ, quản lý được một cách chặt chẽ vùng biển thuộc chủ quyền của mình. Đó là những hành động phù hợp với luật pháp quốc tế. 
Tại phát biểu ngày 16.7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng đã một lần nữa nhấn mạnh Việt Nam có chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với các vùng biển ở Biển Đông. Do đó, mọi hoạt động của nước ngoài trên các vùng biển Việt Nam nếu không được phép của Việt Nam đều vô giá trị, xâm phạm vùng biển Việt Nam, vi phạm luật pháp quốc tế và Công ước của LHQ về luật Biển 1982.
Ý kiến

Ảnh: NVCC

Chiến lược lâu dài của Trung Quốc
Những gì đang diễn ra là một phần trong chiến lược lâu dài của Trung Quốc để củng cố cái mà họ gọi là chủ quyền trên Biển Đông, kiểm soát bằng một lực lượng hữu hình. Bắc Kinh muốn ép các bên liên quan phải tuân theo luật của họ. Chỉ khi nào những quốc gia tôn trọng quyền tự do hàng hải và luật pháp quốc tế thống nhất với nhau thì mới có thể đẩy lùi thực trạng (hành vi của Bắc Kinh - TN) một cách hiệu quả. Nhưng nỗ lực này dường như đang diễn ra quá chậm so với kỳ vọng của nhiều người, trong đó có tôi.
TS James Holmes 
(Đại học Hải chiến Mỹ)

Ảnh: NVCC

Phối hợp đẩy lùi yêu sách của Bắc Kinh
Cộng đồng quốc tế đóng vai trò quan trọng nhưng chưa phát huy trong việc đem lại ổn định trên Biển Đông. Điển hình là Trung Quốc vẫn phớt lờ phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế ở The Hague (PCA) vào năm 2016 chống lại các yêu sách của Bắc Kinh trên Biển Đông. ASEAN cũng chưa thể hiện được sự thống nhất trước các vấn đề liên quan Trung Quốc.
Chính vì thế, nỗ lực đem lại ổn định trên Biển Đông hiện nay dường như dựa vào một nhóm các quốc gia, chứ không phải cả cộng đồng quốc tế, nhằm đẩy lùi các yêu sách của Bắc Kinh. Nhóm quốc gia này đang đẩy mạnh thực thi tự do hàng hải (FONOP), phối hợp cùng nhau huấn luyện, hỗ trợ giữ gìn luật pháp quốc tế và hợp tác mạnh mẽ hơn vấn đề liên quan Biển Đông.
PGS Stephen Robert Nagy 
(Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản, Học giả tại Quỹ Châu Á - Thái Bình Dương ở Canada)

Ảnh: NVCC

Các cường quốc trên biển cần chung sức
Dù có là một nước lớn, Trung Quốc cũng không có quyền đưa ra các luật lệ riêng, phớt lờ luật pháp quốc tế, ép buộc láng giềng và ép cả ASEAN thực hiện một bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) theo kiểu xâm hại quyền lợi các nước lớn.
Việt Nam nên tiếp tục chính sách ngoại giao khôn khéo, tiếp tục tăng cường thực lực trên biển. Còn với cộng đồng quốc tế thì Mỹ, Nhật, Úc, Ấn Độ... cũng như nhiều cường quốc khác trên biển cần tiếp tục đóng vai trò hỗ trợ quan trọng để đảm bảo khu vực Đông Nam Á nói chung, và Việt Nam nói riêng, không bị ép buộc bởi các hành động quân sự và kinh tế từ Bắc Kinh. Trong nỗ lực đó, cộng đồng quốc tế sẽ luôn hoan nghênh những hành động như việc tàu cá Việt Nam mới đây đã cứu 22 ngư dân Philippines.
TS Patrick M.Cronin