Diễn biến quá trình sử dụng đất
Thửa đất số 5, tờ bản đồ số 9, có diện tích 1.384 m2 (trong đó có 200m2 đất ở, 78m2 đất vườn, còn lại 1.106m2 là đất hành lang ATGT đường bộ) thuộc quyền sở hữu của hộ gia đình ông Nguyễn Văn Riêm thường trú tại thôn Vĩnh Bình, xã Mỹ Phong, huyện Phù Mỹ, Bình Định được hình thành từ 2 thửa đất do Nguyễn Quang Cần mua lại của bà Lê Thị Đinh vào ngày 26/02 năm thứ 18 Bảo Đại.
Quyết định thu hồi Giấy CNQSDĐ số CH10610 đã cấp cho hộ ông Nguyễn Văn Riêm của Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ ban hành bao gồm cả diện tích đã được cấp tại 2 Giấy chứng nhận QSDĐ, QSHNO&TSKGLVĐ của bà Nguyễn Thị Thanh Thúy và ông Nguyễn Phi Phụng.
Trước đó vào năm 1997 thửa đất trên đã được Nhà nước cân đối giao quyền sử dụng ổn định lâu dài cho hộ ông Riêm theo Nghị định 64/CP. Năm 2001, Giấy chứng nhận QSDĐ bị rách nát, ông Riêm xin cấp đổi lại Giấy chứng nhận QSDĐ với tổng diện tích 278m2, không bao gồm 1.106 m2 đất hành lang ATGT đường bộ.
Ngày 01/3/2012, thực hiện dự án VLAP, thửa đất hộ ông Riêm được cấp đổi Giấy chứng nhận QSDĐ số CH10610, diện tích thửa đất được điều chỉnh tăng lên 3.038,1m2. Trong đó đất ở 200m2, đất trồng cây hàng năm 2.838,1 m2. Lý do tăng 1.654,1m2 theo cơ quan có thẩm quyền là do diện tích đo đạc thực tế thay đổi.
Bất ngờ năm 2014, hộ ông Nguyễn Văn Ấm (ở cùng thôn) phát đơn khiếu nại cho rằng phần đất mà UBND huyện cấp đổi Giấy chứng nhận QSDĐ cho hộ ông Riêm đã bao trùm lên thửa đất ông canh tác có nguồn gốc của ông bà để lại. Tuy nhiên ngoài lời khai (trên đất có 4 ngôi mộ) và gia đình có trồng cây bạch đàn trên đất, ông Ấm không có giấy tờ gì để chứng minh. Việc tranh chấp đã diễn ra gay gắt và được UBND xã Mỹ Phong tiến hành hòa giải nhiều lần nhưng bất thành.
Do không có căn cứ để xem xét, ngày 20/01/2015, Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ Trần Đình Thời đã ban hành Quyết định giải quyết đơn khiếu nại số 319/QĐ-UBND không chấp nhận nội dung đơn khiếu nại của ông Nguyễn Văn Ấm.
Trước đó trong các ngày 9/12/2013 và 31/12/2014, vợ chồng ông Riêm đã làm hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất cho 2 người con là ông Nguyễn Phi Phụng (702,9m2) và bà Nguyễn Thị Thanh Thúy (457,14m2). Việc tặng cho đã được thực hiện theo đúng quy định pháp luật và được Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ cấp Giấy chứng nhận QSDĐ,QSHNO&TSKGLVĐ cho từng chủ thể vào ngày 14/01/2014 và ngày 6/7/2015.
Ngày 12/6/2017, ông Trần Hữu Duy – PCT UBND huyện Phù Mỹ thay mặt Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ ký Giấy phép xây dựng số 91/GPXD cấp cho bà Nguyễn Thị Thanh Thúy được phép xây dựng công trình nhà ở hộ gia đình trên lô đất số 99 đã được tặng cho theo quy định pháp luật.
Giữa lúc việc tổ chức thi công xây dựng nhà của bà Thúy gặp ách tắc vì sự tranh chấp không có căn cứ pháp luật của gia đình ông Nguyễn Văn Ấm thì bất ngờ ngày 14/6/2017, Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ Nguyễn Văn Dũng ban hành Quyết định số 4241/QĐ-UBND quyết định thu hồi Giấy chứng nhận QSDĐ số CH10610 ngày 01/3/2012 của UBND huyện Phù Mỹ đã cấp cho hộ ông Nguyễn Văn Riêm, có diện tích 3.3038,1m2 (bao trùm luôn cả phần diện tích của 2 người con mà ông Riêm tặng cho đã làm thủ tục sang tên trước bạ theo quy định pháp luật)
Quyết định thu hồi nêu lý do việc cấp Giấy chứng nhận QSDĐ số CH10610 cho hộ ông Riêm “không đúng trình tự, thủ tục và diện tích tăng thêm chưa được làm rõ đã được Thanh tra huyện kết luận tại Kết luận số 119/KL-TTr ngày 08/11/2016…”.
Khuất tất trong quá trình giải quyết khiếu nại (?)
Khoản 5 Điều 87 Nghị định 43/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết về thi hành Luật Đất đai năm 2013 quy định: “
Nhà nước không thu hồi Giấy chứng nhận đã cấp trái pháp luật trong các trường hợp quy định tại điểm d, khoản 2 Điều 106 của Luật Đất đai nếu người được cấp Giấy chứng nhận đã thực hiện thủ tục chuyển đổi, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất hoặc chuyển mục đích sử dụng đất và đã được giải quyết theo quy định của pháp luật”. Pháp luật cũng quy định, việc xử lý thiệt hại do việc cấp Giấy chứng nhận pháp luật gây ra thực hiện theo quyết định hoặc bản án của Tòa án nhân dân.
Hiểu theo quy định trên, thì Giấy chứng nhận QSDĐ,QSHNO&TSKGLVĐ đã cấp cho ông Nguyễn Phi Phụng và bà Nguyễn Thị Thanh Thúy không đúng pháp luật (nếu có) thì phải được điều chỉnh bằng một quyết định hoặc bản án của TAND. Vì vậy theo luật gia Trương Việt Kon Tum (Hội Luật gia tỉnh Bình Định) quyết định thu hồi toàn bộ thửa đất số CH10610 ngày 01/3/2012 của UBND huyện Phù Mỹ đã cấp cho hộ ông Nguyễn Văn Riêm (bao gồm cả thửa đất đã chuyển quyền sở hữu cho ông Phụng và bà Thúy) là một quyết định trái pháp luật.
Ông Nguyễn Văn Riêm khẳng định thửa đất (ông đang đứng) gắn liền với nhà ở đã được Nhà nước cấp Giấy chứng nhận QSDĐ, QSHNO&TSKGLVĐ có nguồn gốc do Nguyễn Quang Cần mua lại của bà Lê Thị Đinh
Trước đó, Tổ công tác đã được thành lập để rà soát lại toàn bộ hồ sơ vụ việc và Thanh tra huyện cũng đã nhập cuộc theo chỉ đạo của Chủ tịch UBND huyện. Trước khi ban hành Quyết định số 4241/QĐ-UBND, ngày 22/2/2017, Phó Chủ tịch UBND huyện Hà Ngọc Tân đã ký thay Chủ tịch UBND huyện phát hành Thông báo số 17/TB-UBND có nội dung thông báo thu hồi Giấy chứng nhận QSDĐ có diện tích 3.038,1m2 cấp cho ông Nguyễn Văn Riêm… Như vậy để ban hành QĐ trên, Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ đã rất cẩn trọng trong việc xem xét, đánh giá toàn bộ vụ việc. Thế nhưng vì sao vẫn “xé rào”, câu trả lời xin nhường lại cho ông Chủ tịch UBND huyện và các bộ phận có chức năng tham mưu: Phòng TNMT huyện và Thanh tra huyện (?!).
Điểm d, khoản 2 Luật Đất đai năm 2013 cũng quy định, Nhà nước thu hồi “
Giấy chứng nhận QSDĐ đã cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai”. Nghĩa là không có dòng nào quy định Nhà nước thu hồi Giấy chứng nhận QSDĐ do “
không đúng trình tự, thủ tục” như QĐ số 4241/QĐ-UBND của Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ đã viện dẫn.
Càng khó hiểu hơn, mặc dù Phó Chủ tịch huyện ký thay Chủ tịch huyện phát hành Thông báo thu hồi toàn bộ diện tích đất đã cấp cho ông Riêm nhưng đến ngày 12/6/2017, ông Trần Hữu Duy – PCT UBND huyện Phù Mỹ tiếp tục thay mặt Chủ tịch UBND huyện ký Giấy phép xây dựng số 91/GPXD cấp cho bà Nguyễn Thị Thanh Thúy được phép xây dựng công trình nhà ở hộ gia đình trên lô đất. Ông Duy không thể không biết Thông báo số 17 vì nơi nhận ghi rõ: CT, các PCT UBND huyện.
Mặt khác, tại Báo cáo số 74/BC-UBND ngày 28/5/2015 do Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ Trần Đình Thời ký gửi UBND tỉnh Bình Định cho biết: “So sánh diện tích giữa bản đồ giải thửa 299/TTg và bản đồ địa chính (đo đạc theo dự án VLAP) tại vị trí đang tranh chấp có sự biến động tăng về diện tích là 1.654,1m2. Diện tích ghi trên bản đồ giải thửa 299/TTg có sự tính toán sai diện tích nhưng ranh giới thửa đất giữa 2 tờ bản đồ không thay đổi”. Như vậy nếu xác nhận của UBND huyện có căn cứ thì việc cấp đổi Giấy chứng nhận QSDĐ cho hộ ông Riêm là phù hợp với điểm a, khoản 2 Điều 18 Nghị định 84/CP của Chính phủ. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc cấp đổi lại Giấy chứng nhận QSDĐ cho hộ ông Riêm không nhất thiết phải thông qua Hội đồng tư vấn xã họp xem xét theo quy định điểm c khoản 1 mục II Công văn số 294/STMT –VPĐK ngày 24/02/2011 của Sở TN&MT ban hành về việc hướng dẫn công tác đăng ký, xét duyệt hồ sơ cấp mới, cấp đổi, cấp lại giấy chứng nhận của Dự án VLAP
Từ các căn cứ nêu trên, theo các chuyên gia luật, không có cơ sở để Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ ban hành quyết định thu hồi Giấy chứng nhận QSDĐ số CH10610 đã cấp 3.038,1m2 cho hộ ông Nguyễn Văn Riêm. Càng không có căn cứ pháp luật để thu hồi bao trùm cả diện tích 2 thửa đất số 93 và 99 đã chuyển quyền sử dụng cho ông Nguyễn Phi Phụng và bà Nguyễn Thị Thanh Thúy. Việc làm lúc này của Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ là phải khẩn trương sửa sai để hạn chế thấp nhất hậu quả phát sinh (nếu có) và chấm dứt khiếu kiện làm ảnh hưởng đến tình hình trật tự quản lý đất đai trên địa bàn.