Vụ dọa ‘truy sát’ VTV9: Xử hình sự được không?

Ngày 16-8, trao đổi với PV Pháp Luật TP.HCM, ông Nguyễn Ngọc Hồi, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền hình Việt Nam (VN) tại TP.HCM, cho biết trong sáng 16-8 trung tâm đã có các công văn gửi Công an TP.HCM, Ban Tuyên giáo Trung ương - Cơ quan thường trực phía Nam.

VTV9 đề nghị xử lý hành vi đe dọa giết người

Theo nội dung các công văn này, tiếp nhận tố cáo của một số nạn nhân về việc Công ty CP Đầu tư xây dựng và Phát triển dự án bất động sản Smartland (gọi tắt là Công ty Smartland) hoạt động có dấu hiệu lừa đảo, Trung tâm Truyền hình VN tại TP.HCM đã cử PV vào cuộc làm rõ sự việc.

Sau một thời gian thu thập chứng cứ, tiếp xúc nạn nhân…, trưa 12-8, bản tin thời sự 11 giờ 30 kênh VTV9 phát sóng phần 1 phóng sự “Đa cấp bất động sản quốc tế lãi khủng - người tham gia mất trắng”, phản ánh việc nhiều người dân đầu tư vào Công ty Thái Tuấn số tiền lớn để hưởng lãi suất 30%/tháng. Thế nhưng chỉ sau ba tháng trả lãi, công ty này đột nhiên ngưng trả lãi và… biến mất. Công ty Thái Tuấn sau đó đổi tên thành Công ty Smartland, rồi Happy Moments và tiếp tục chiêu trò tổ chức hội thảo lôi kéo thêm nhiều người tham gia.

Sau khi phóng sự được phát sóng, ngày 13-8, chủ tịch HĐQT Công ty Smartland đã ký công văn gửi Trung tâm Truyền hình VN tại TP.HCM cho rằng trung tâm đưa thông tin sai sự thật, yêu cầu không đưa tiếp thông tin. Nếu tiếp tục thông tin, những cổ đông, người hợp tác của công ty có thể sẽ truy sát cả gia đình giám đốc trung tâm, cán bộ, nhân viên có liên quan đến thực hiện phóng sự nói trên.

Nhận thấy sự đe dọa của lãnh đạo Công ty Smartland là nghiêm trọng, vi phạm pháp luật, có thể không chỉ dừng lại ở lời đe dọa suông, Trung tâm Truyền hình VN tại TP.HCM đề nghị cơ quan chức năng làm rõ và xử lý hành vi đe dọa giết người của lãnh đạo Công ty Smartland, đồng thời hỗ trợ phương án bảo vệ tài sản và tính mạng của cán bộ, PV trung tâm.

Phóng sự “Đa cấp bất động sản quốc tế lãi khủng - người tham gia mất trắng” phát trên kênh VTV9. (Ảnh do VTV9 cung cấp)

Xử hình sự được không?

Nguyên văn đoạn văn bản mà chủ tịch HĐQT Công ty Smartland gửi Trung tâm Truyền hình VN tại TP.HCM làm phía trung tâm nhận thấy có sự đe dọa giết người như sau: “Trong trường hợp Nhân viên Đài truyền hình VTV9 còn cố tình đưa thêm thông tin và phóng sự sai sự thật về Công ty chúng tôi một lần nữa, tức là Cán bộ và Nhân viên Đài truyền hình đã cố tình vi phạm pháp luật thì Công ty chúng tôi xin cảnh báo trước với Giám đốc Đài truyền hình VTV9. Công ty chúng tôi có nhiều cổ đông và nhiều cá nhân, tổ chức hợp tác, đồng nghĩa với việc cướp đi miếng cơm, manh áo, thu nhập, sự sống của gia đình họ thì Công ty chúng tôi không kiểm soát được hành động của các cổ đông, người hợp tác. Họ sẽ bị ức chế, họ sẽ hành động để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình và có thể sẽ truy sát cả gia đình Giám đốc Đài truyền hình VTV9, truy sát Cán bộ - Nhân viên có liên quan đến phóng sự sai sự thật bởi vì đây là hành vi cố tình vi phạm pháp luật làm ảnh hưởng đến cuộc sống của gia đình họ”.

Việc chủ tịch HĐQT Công ty Smartland gửi văn bản có đoạn nội dung trên tới Trung tâm Truyền hình VN tại TP.HCM có vi phạm pháp luật không, nếu có thì xử lý sao. PV đã trao đổi với nhiều chuyên gia và nhận được hai luồng quan điểm.

Theo hai luật sư (LS) Bùi Quang Nghiêm và Nguyễn Hoài Nghĩa (đều là thành viên Đoàn LS TP.HCM), hành vi của chủ tịch HĐQT Công ty Smartland và những người liên quan (nếu có) thiếu tính chuyên nghiệp, không chỉ ảnh hưởng tới uy tín của chính công ty mà những người liên quan còn có thể sẽ gặp không ít rắc rối pháp luật.

Cụ thể, hành vi này vi phạm quy định tại khoản 12 Điều 9 Luật Báo chí 2016 (đe dọa, uy hiếp tính mạng, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nhà báo, PV...). Người có hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 133 BLHS 2015 về tội đe dọa giết người bởi việc đe dọa nhằm mục đích làm cho nhà báo, PV lo sợ, tin rằng tính mạng của mình và gia đình có thể sẽ bị xâm phạm, phải thực hiện theo yêu cầu của người đe dọa như dừng thông tin, gỡ phóng sự…

Đồng tình, LS Châu Huy Quang (Đoàn LS TP.HCM) phân tích: Tội đe dọa giết người được hiểu là hành vi của một người bằng lời nói, hành động hoặc những thủ đoạn làm cho người khác lo sợ rằng mình sẽ bị giết. Việc đe dọa có thể chỉ nhằm khống chế tinh thần, ý chí của người bị đe dọa (không vì mục đích tước đoạt tính mạng của họ). Tức hậu quả cao nhất của hành vi đe dọa giết người là gây sự sợ hãi, lo lắng cho người bị đe dọa chứ không xảy ra hệ quả giết người trên thực tế. Người bị đe dọa có thể sợ bản thân mình hoặc thân nhân của mình bị sát hại và họ có căn cứ để tin rằng hành vi đe dọa của người phạm tội có thể được thực hiện.

Trong khi đó, LS Lê Trung Phát (Đoàn LS TP.HCM) lại cho rằng chỉ với đoạn văn bản có nội dung trên thì bước đầu rất khó xử lý hình sự những người liên quan. Bởi lẽ chủ tịch HĐQT Công ty Smartland không viết với ý định thể hiện ý chí của bản thân mình mà chỉ dự đoán phản ứng có thể xảy ra từ cổ đông, cá nhân, tổ chức hợp tác. chủ tịch Công ty Smartland cũng lại không phải là người đại diện cho ý chí của cổ đông, cá nhân, tổ chức hợp tác khác trong việc gửi thông điệp đến giám đốc, cán bộ, nhân viên VTV9 với nội dung “có thể sẽ bị truy sát” như trong văn bản. Do đó, cơ quan chức năng cần triệu tập những người liên quan để làm rõ sự thật của việc soạn thảo, ban hành văn bản này, sau đó mới có hướng xử lý chính xác được.

LS Nguyễn Đức Chánh (Đoàn LS TP.HCM) cũng nhận định chưa đủ căn cứ để xử lý hình sự những người liên quan về tội đe dọa giết người vì nội dung văn bản chỉ đặt ra giả thiết chung chung rằng các cổ đông, cá nhân, tổ chức hợp tác “có thể sẽ truy sát” gia đình giám đốc, cán bộ, nhân viên Trung tâm Truyền hình VN tại TP.HCM. Mặt khác, văn bản ký tên, đóng dấu pháp nhân, trong khi đó đối tượng của tội đe dọa giết người là cá nhân nên rất khó chứng minh chủ thể của hành vi này là pháp nhân hay cá nhân.

Theo LS Chánh, cơ quan chức năng có thể xem xét xử phạt hành chính những người liên quan theo điểm a khoản 3 Điều 7 Nghị định 159/2013 của Chính phủ (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, xuất bản). Theo đó, người có hành vi uy hiếp tính mạng nhà báo, PV nhưng chưa đến mức xử lý hình sự về tội đe đọa giết người thì bị phạt tiền 20-30 triệu đồng.