NÓI THẲNG: "Quả đấm thép" đấm thủng ngân sách

Đó là những trọng án kinh tế đã và đang xảy ra. Thủ phạm lại là các tập đoàn nhà nước, tổng công ty nhà nước - là những "quả đấm thép" của nền kinh tế.

Mấy năm trước, Vinashin khiến toàn dân choáng váng với cú đổ vỡ "khủng": thua lỗ, thất thoát 86.700 tỉ đồng. Chưa kịp định thần thì đến cú tát Vinalines, tổng công ty về ngành hàng hải đã nhấn chìm của nhà nước gần 3.500 tỉ đồng.

Liên tục trong nhiều năm, bên cạnh những đơn vị lỗ nặng hoặc gây thất thoát tài sản lớn không thể che giấu, khối doanh nghiệp nhà nước chủ yếu báo cáo hòa vốn hoặc lỗ; số đơn vị kinh tế làm ăn hiệu quả không nhiều.

Cùng với các trọng án kinh tế, hàng chục quan chức đứng đầu các tập đoàn, tổng công ty nhà nước mắc sai phạm về lãnh đạo, quản lý đã bị bỏ tù. Dù vậy, danh sách này vẫn tiếp tục nối dài bởi những vết nứt từ khối doanh nghiệp nhà nước không được hàn gắn mà bung vỡ ra, "tiêu biểu" là 12 dự án thua lỗ nặng của ngành công thương, cái nào cũng mất cả ngàn tỉ đồng.

Và hai tuần qua, điều gì sẽ phải đến đã đến. Tiếp tục có thêm một số cựu lãnh đạo của các tập đoàn kinh tế nhà nước mắc sai phạm như Dầu khí (PVN), Cao su (VRG) vướng vòng tố tụng, chờ sự phán xét của công lý.

Mắc sai phạm "Cố ý làm trái..." thì phải chịu trách nhiệm cá nhân, phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự, điều đó đã rõ. Nhưng điều đáng nói là tiếp sau vụ án, những khoản tiền thất thoát khổng lồ ấy hầu như mất hẳn. Rốt cuộc, ai phá được cứ phá, trời mưa - đất chịu, đã có nhà nước và người Dân nai lưng ra gánh thay.

"Trào lưu" sai phạm kinh tế gây thất thoát tiền tỉ như thế không có dấu hiệu dừng lại, vậy thì của công nào chịu cho nổi, ngân sách cho dù có là "nồi cơm Thạch Sanh" cũng khô cạn, nền kinh tế sẽ về đâu?

Thực tế đó ai cũng thấy, cũng biết nhưng đã làm gì để ngăn chặn?

Chưa có số liệu của 2017, đến hết năm 2016, theo báo cáo của Bộ Tài chính, có 17 tập đoàn, tổng công ty còn lỗ lũy kế 12.504 tỉ đồng. Trong đó, Vinalines lỗ lũy kế 5.040 tỉ đồng, Tổng Công ty GTel lỗ 3.905 tỉ đồng, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam lỗ 1.348 tỉ đồng. Tính riêng năm 2016, có 4 tập đoàn, tổng công ty ghi nhận khoản lỗ phát sinh là 1,3 triệu tỉ đồng...

Chỉ mới nêu một vài con số mà đọc tới đâu nổi da gà tới đó, trong đó có "khoản lỗ phát sinh là 1,3 triệu tỉ đồng", thấy sởn gai ốc. Vậy, trách nhiệm giám sát, cảnh báo của các cơ quan chức năng ở đâu? Bộ, ngành nào cũng lập cơ quan chuyên trách về nhiệm vụ này nhưng chẳng thấy vai trò gì cả. Khi đổ bể rồi thì trách nhiệm cũng rất mơ hồ.

Không thể để các "quả đấm thép" đấm thủng ngân sách mãi được, nhất là khi Đảng đã xác định khu vực kinh tế tư nhân là động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế thì phải mạnh dạn thay đổi tư duy về vai trò giữa các thành phần/khu vực kinh tế, phải mạnh mẽ cắt bỏ đặc quyền đặc lợi của khối doanh nghiệp nhà nước để chuyển dần sang các khu vực khác làm ăn hiệu quả hơn. Người đứng đầu đơn vị nhà nước nếu 6 tháng đến 1 năm không hiệu quả thì thay ngay, không cần phải chờ đến sau 2 năm, lúc ấy thì doanh nghiệp tan nát cả rồi.

Thử nhìn vào so sánh của Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam: Doanh nghiệp nhà nước phải cần đến 2,15 đồng vốn mới tạo ra được 1 đồng doanh thu; còn khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ cần 1,42 đồng và 1,12 đồng vốn để tạo ra 1 đồng doanh thu.... Đã không hiệu quả mà lại còn gây thua lỗ, thất thoát nghiêm trọng nữa thì cứ giao vốn, giao tài nguyên cho khối quốc doanh có khác nào giao trứng cho ác!

Song song đó, cần tiếp tục tạo điều kiện tốt hơn và tuyên dương những doanh nghiệp nhà nước kinh doanh hiệu quả, đóng góp lớn.

Nếu thấy mà không hành động, cứ để tình trạng nêu trên kéo dài thì sẽ đắc tội với nước, với dân!

Công ty CP Hóa dầu và Xơ sợi dầu khí (PVTex) thuộc PVN - một trong những dự án ngàn tỉ thua lỗ - Ảnh: HOÀI DƯƠNG