Câu chuyện tinh giản biên chế, giảm bớt đầu mối, cải cách bộ máy tinh gọn, hiệu quả ở nước ta được đặt ra suốt nhiều năm qua. Nhưng, nhìn vào thực tế, sự chuyển động còn rất khiêm tốn.

Càng hô hào giảm đầu mối, giảm biên chế, ở từng ngành, từng lĩnh vực, biên chế, đầu mối lại tăng thêm. Số bộ, ngành giảm xuống còn 22 nhưng lại có tới 198 đơn vị trực thuộc có tư cách pháp nhân.

Tổng biên chế cả nước tính đến 31/12/2015 là 3.563.000 người, nhưng đến 1/2/2017 không những không giảm, mà còn tăng lên gần 3.600.000 người.

Chờ đợi làm thủ tục hành chính. Ảnh: Hoàng Long

Nguy cơ hành chính hóa, tăng tầng nấc trung gian ở một số ban này ban kia, gây nên tình trạng kiểu như "cung vua phủ chúa" là hiện hữu. Một số bộ nâng cấp cục thành tổng cục, trong tổng cục có đủ cục, phòng, chẳng khác một bộ thu nhỏ.

Nhận xét về chất lượng đội ngũ công chức, viên chức hiện nay, có luồng ý kiến rằng, một số lượng không nhỏ công chức, viên chức làng nhàng, "sáng cắp ô đi, tối cắp ô về". 

Thực trạng tiêu cực của bộ máy hành chính và một bộ phận đội ngũ công chức, viên chức hiện nay đang gây khó cho sự ổn định và phát triển đất nước. Nó làm phân tán và hao mòn nguồn lực đất nước. Nó tăng thêm lực cản từ sự trì trệ, quan liêu, bảo thủ.

Những chủ trương, chính sách, dù tích cực, ưu việt đến mấy, thật khó đi vào cuộc sống mà không bị méo mó, lạm dụng, khi được chuyển hóa qua đội ngũ công chức, viên chức làng nhàng và bộ máy cồng kềnh, nhiều tầng nấc. Nó cũng là môi trường lý tưởng cho nạn tham nhũng vặt đến tham nhũng khủng phát sinh. Và hơn hết, từng ngày, theo thời gian, nó làm xói mòn lòng tin của người dân với thể chế, tăng thêm nguy cơ đe dọa sự tồn tại của chế độ.

Ngay bây giờ, nếu hỏi những người đứng đầu các cơ quan, đơn vị hành chính, hệ thống chính trị, rằng có sẵn sàng tinh giản biên chế, thu gọn đầu mối, thì đoan chắc, đa số sẽ nói...sẵn sàng. Nói sẵn sàng, nhưng hãy nhìn xem, họ sẽ không hành động; nếu có, hành động cầm chừng, lấy lệ, rất khiêm tốn.

Thêm biên chế là thêm lợi lộc

Không ai lấy đá tự ghè vào chân mình. Câu chuyện tinh giản biên chế, thu gọn đầu mối liên quan đến lợi lộc, quyền lực cá nhân và các mối quan hệ. Thêm đầu mối, thêm biên chế là là thêm lợi lộc, khi nguồn ngân sách cấp rót tăng lên; cơ hội đưa người thân vào bộ máy mở ra...

Tương ứng, họ sẽ thêm vây thêm cánh để thực hiện những quyết định gọi là "đúng quy trình" nhưng đầy toan tính, vụ lợi, có lợi cho một nhóm người.

Tinh gọn, tinh giản bộ máy, biên chế là lĩnh vực khó, nhạy cảm, nhưng không thể không tiến hành và không thể không đi tới đích cuối cùng.

Nhìn rộng ra, công cuộc đấu tranh chống tham nhũng mà Đảng và nhân dân ta đang tiến hành còn khó khăn, phức tạp và nhạy cảm hơn nhiều lần. Nhưng rõ ràng là công cuộc này đang đi những bước thành công vững chắc.

Kinh nghiệm từ sự chỉ đạo, điều hành đấu tranh chống tham nhũng kiên quyết và bài bản của đảng ta đang tiến hành sẽ là kinh nghiệm tốt cho công cuộc cải cách bộ máy hành chính.

Thời điểm này thúc đẩy công cuộc đổi mới thể chế, tinh gọn, tinh giản bộ máy, biên chế là phù hợp. Quá trình đấu tranh chống tham nhũng thời gian qua làm hé lộ những điểm khuất, điểm mờ trong bộ máy hành chính, xuất hiện nhiều sự vụ "đúng quy trình" nhưng lại gây hậu quả nghiêm trọng.

Đây cũng là thời điểm một số mô hình thí điểm cải cách, đổi mới công tác cán bộ, nhân sự, sắp xếp lại bộ máy hành chính, hệ thống chính trị ở một số tỉnh, thành phố và bộ, ngành đã được kiểm chứng, đánh giá qua thực tiễn. Mặt khác, bối cảnh hội nhập và yêu cầu của thực tiễn đời sống chính trị nước ta hiện nay thúc giục chúng ta phải mạnh mẽ cái cách, đổi mới.

Một chính phủ liêm chính, kiến tạo, phục vụ, hướng về người dân và doanh nghiệp chỉ thành hiện thực khi tạo ra được hệ thống điều hành thông suốt, linh hoạt và sáng tạo, nói đi đôi với làm.

Tinh gọn, tinh giản biên chế, đầu mối, đổi mới bộ máy hành chính, hệ thống chính trị, lúc này, đang là yêu cầu tất yếu của cuộc sống.

Một khi Đảng phất cờ, gương mẫu làm gương; người đứng đầu các cơ quan, đơn vị được lựa chọn ngày càng thể hiện bản chất liêm chính, tử tế; Chính phủ tạo môi trường khởi nghiệp và thúc đẩy khởi nghiệp thành công, tạo nhiều cơ hội việc làm và thu nhập; nhân dân đồng lòng cổ vũ, giám sát... thì công cuộc dù bấy lâu nay được xem là khó, nhạy cảm, sẽ đi tới thành công.