Toàn cảnh 12 dự án thua lỗ, 3 tỷ USD đang bị chôn vùi

“Nhóm dự án dầu khí” vẫn bết bát
Theo Bộ Công Thương, 12 dự án, nhà máy có tổng mức đầu tư 63.610 tỷ đồng. Trong đó, vốn chủ sở hữu 14.350 tỷ đồng, vốn vay là 47.000 tỷ đồng (chiếm 75% tổng mức đầu tư). Nguồn vay gồm: vay ngân hàng là 41.800 tỷ đồng, vay nước ngoài có bảo lãnh là 6.600 tỷ đồng.
Thứ trưởng Bộ Công Thương - Hoàng Quốc Vượng cho biết trong số 12 dựa án, có 6 nhà máy vận hành sản xuất kinh doanh nhưng bị thua lỗ, gồm: 4 nhà máy phân đạm, nhà máy đóng tàu Dung Quất và Công ty Thép Việt - Trung.
3 dự án, nhà máy dừng thi công là dự án Nhà máy Ethanol Phú Thọ, Nhà máy Bột giấy Phương Nam và Nhà máy Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2.
3 nhà máy dừng hoạt động là Nhiên liệu Sinh học Bình Phước, Nhiên liệu Sinh học Dung Quất và Xơ sợi Đình Vũ.
Tổng lỗ lũy kế của 10 nhà máy đang hoạt động hay dừng sản xuất, tính đến ngày 31/12/2016 là 16.126 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu chỉ còn 3.956 tỷ đồng, trong đó nhiều nhà máy âm vốn chủ sở hữu. Theo đánh giá của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, 12 dự án này đều có chung 2 căn bệnh. Bệnh thứ nhất là lập – phê duyệt dự án rất nhanh nhưng tổ chức thực hiện, quản lý đầu tư xây dựng lại rất trì trệ. Nhiều dự án vướng mắc pháp lý với các nhà thầu EPC, điều chỉnh tổng mức đầu tư tăng thêm tới 43% so với dự toán. Kết quả là nhiều dự án tới nay vẫn chưa xong, hoặc xong rồi nhưng không hoạt động được.
Bệnh thứ 2 là khi lập phương án đầu tư, sản xuất kinh doanh thì thông số đầu vào khả quan, chi phí sản xuất thấp và giá trị đầu ra cao nhưng khi vận hành thì thông số đầu vào cao còn giá trị đầu ra thì thấp. Tuy nhiên, nhờ tích cực tháo gỡ, đến nay, một số dự án có sự chuyển biến tích cực. Bốn nhà máy đạm (đạm Ninh Bình, đạm Hà Bắc, DAP Đình Vũ, DAP Lào Cai) hoạt động tốt với 80% công suất. Nhà máy DAP Đình Vũ và Lào Cai đã đa dạng hoá sản phẩm với 64% đạm xanh có giá trị cao, có lãi 600.000 đồng/tấn.
Song “nhóm dự án dầu khí’ với các nhà máy đóng tàu Dung Quất, Xơ sợi Đình Vũ và các dự án, nhà máy nhiên liệu sinh học thì “hầu như không có chuyển biến gì mà tình hình còn tệ đi”.
Cụ thể, Nhà máy Ethanol Dung Quất tới nay không chạy lại được vì không bảo đảm cả yếu tố kinh tế và kỹ thuật. Xơ sợi Đình Vũ thì ngày càng xấu đi vì vướng vào kiện tụng.
Còn Nhà máy Đóng tàu Dung Quất thì chưa thực hiện quyết toán hợp đồng thầu EPC khi xây dựng nhà máy giai đoạn 1 và chưa thống nhất được giá trị/chi phí thực hiện của chủ đầu tư dự án tàu 104.000 DWT để PVN làm cơ sở ký kết hợp đồng nhận nợ, thế chấp tài sản bảo đảm và trả nợ cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam.
Nhận xét về trách nhiệm của Tập đoàn Dầu khí trong việc xử lý các dự án này, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ gay gắt: “Do các đồng chí không chịu làm. Không nói chung chung nữa vì càng nói càng không làm được đâu. Cả Quốc hội, Chính phủ rồi toàn dân bức xúc mà lãnh đạo Tập đoàn làm như không phải việc của mình”.
Kiên quyết xử lý theo cơ chế thị trường
Đề cập phương hướng xử lý các dự án thua lỗ trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu bám sát Kết luận của Bộ Chính trị nhằm đạt hai mục tiêu:
Một là, sớm giải quyết dứt điểm các tồn tại vướng mắc, khắc phục tối đa thiệt hại cho Nhà nước theo lộ trình hết năm 2017 hoàn thành phương án, trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và tổ chức xong việc triển khai các phương án (kể cả bán được Nhà máy Bột giấy Phương Nam).
Hai là, hết năm 2018 xử lý căn bản các yếu kém và tới năm 2020 thì hoàn thành xử lý các nhà máy, dự án này. Đồng thời xử lý nghiêm minh vi phạm quản lý kinh tế của các cá nhân, tập thể gây thua lỗ tại các dự án, nhà máy trên. Về quan điểm thực hiện, Phó Thủ tướng khẳng định: “kiên quyết xử lý theo cơ chế thị trường với 2 điểm là tôn trọng nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các doanh nghiệp và Nhà nước kiên quyết không cấp thêm vốn vào các dự án, nhà máy. Kiên quyết xử lý sớm vướng mắc pháp lý của các dự án. Ưu tiên bán dự án, nhà máy cho các nhà đầu tư ngoài nhà nước, cho phép giải thể các dự án không có khả năng, thu hồi tối đa tài sản...”.
Giá trị của các dự án này tương ứng với 3 tỷ USD, nay đang bị chôn vùi, không đóng góp được cho nền kinh tế nên cần phải được khơi thông càng nhanh càng tốt. “Vẫn có hướng đi cho các dự án nếu chúng ta bắt tay vào việc theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ”, Phó Thủ tướng nói và đề nghị các bộ, nhất là các tập đoàn, tổng công ty liên quan phải xắn tay vào việc “Ai không làm và làm không xong thì phải thay thế”, Phó Thủ tướng nêu rõ.