Vì sao bệnh nhân không được chi trả nhiều loại thuốc?

Thông tư 30 (TT 30) do Bộ Y tế ban hành ngày 30.10.2018 quy định về danh mục và tỷ lệ, điều kiện thanh toán đối với thuốc hóa dược, sinh phẩm, thuốc phóng xạ và chất đánh dấu thuộc phạm vi được hưởng của người bệnh tham gia bảo hiểm y tế (BHYT) có hiệu lực từ 1.1.2019.

Không thanh toán dịch cao phân tử điều trị sốt xuất huyết nặng

Theo bác sĩ (BS) Trịnh Hữu Tùng, Giám đốc Bệnh viện (BV) Nhi đồng 2, kể từ 1.1.2019, khi TT 30 có hiệu lực thì giám định viên của BHYT đề nghị xuất toán các hồ sơ bệnh án sử dụng loại dịch cao phân tử Hydroxyethyl starch (tinh bột este hóa, còn gọi là dịch truyền HES) trong điều trị bệnh nhân sốt xuất huyết (SXH) nếu BV dùng cho bệnh nhi. Lý do là BV sử dụng thuốc không phù hợp với điều kiện thanh toán theo TT 30. Vì TT 30 chỉ cho phép Quỹ BHYT thanh toán trong điều trị giảm thể tích tuần hoàn do mất máu cấp khi sử dụng dịch truyền đơn thuần không mang lại hiệu quả đầy đủ.

Thế giới chứng minh sốc do nhiễm trùng thì dịch cao phân tử không có hiệu quả nên họ bỏ. Nhưng cần biết, với sốc SXH thì vẫn phải dùng. Nếu không dùng dịch cao phân tử thì bệnh nhân SXH nặng khó cứu chữa được   TS-BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Giám đốc BV Bệnh nhiệt đới TP.HCM

Theo BS Tùng, trong khi đó, việc điều trị SXH nặng theo Quyết định số 458 năm 2011 của Bộ Y tế về hướng dẫn điều trị SXH có sử dụng loại dịch cao phân tử.
Ngoài ra, loại dịch này cũng được sử dụng trong điều trị sốc giảm thể tích tuần hoàn ở trẻ em, sốc nhiễm khuẩn theo Quyết định 3312 năm 2015 của Bộ Y tế.
“Đáng nói là trước khi có TT 30 thì dịch cao phân tử được thanh toán trong điều trị SXH và một số bệnh khác”, BS Tùng nói.
“Thế giới chứng minh sốc do nhiễm trùng thì dịch cao phân tử không có hiệu quả nên họ bỏ. Nhưng cần biết, với sốc SXH thì vẫn phải dùng, vì cơ chế của SXH là sự thoát huyết tương qua thành mạch, phân tử lớn trong máu thoát ra ngoài, do vậy cần dịch cao phân tử để giữ nước lại. Nếu không dùng dịch cao phân tử thì bệnh nhân SXH nặng khó cứu chữa được”, TS-BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Giám đốc BV Bệnh nhiệt đới TP.HCM, phân tích.
Theo TS-BS Châu, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng khuyến cáo sử dụng dịch này trong điều trị SXH nặng.
Lãnh đạo và BS các BV Nhi đồng 1, Nhi đồng 2, Bệnh nhiệt đới cho rằng, việc BHXH không đồng ý thanh toán BHYT cho người bệnh dùng dịch cao phân tử trong điều trị SXH, điều trị sốc giảm thể tích tuần hoàn sẽ làm tăng chi phí điều trị cho gia đình các trẻ, đặc biệt là trẻ dưới 6 tuổi và càng không phù hợp với phác đồ điều trị của Bộ Y tế.

Bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) thăm khám cho bệnh nhân ẢNH: NGỌC DƯƠNG

Cả 3 BV đều đề nghị Sở Y tế và BHXH xem xét hướng dẫn BV thực hiện theo đúng quy định mà không ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia BHYT.
Theo BS của 3 BV trên, hằng năm 3 BV điều trị cho hàng chục ngàn bệnh nhân SXH, trong đó có 10% trẻ bị bệnh nặng và 30% trong số này phải truyền dịch cao phân tử. Cụ thể: năm 2018, BV Nhi đồng 1 sử dụng 2.000 chai, BV Nhi đồng 2 sử dụng gần 600 chai; BV Bệnh nhiệt đới sử dụng 800 - 1.000 chai, dự trù có dịch là khoảng 1.500 - 2.000 chai. Giá mỗi chai dịch cao phân tử qua đấu thầu là 137.000 đồng.  
Và còn nhiều thuốc khác...
 
TS-BS Nguyễn Thanh Hùng, Giám đốc BV Nhi đồng 1, cho biết thêm, loại thuốc Rituximab theo TT 30 thì Quỹ BHYT chỉ thanh toán điều trị cho bệnh u lympho không phải Hodgkin tế bào B có CD20 dương tính. Trong khi loại thuốc này theo Quyết định 3312 thì cho phép sử dụng điều trị bệnh lupus đỏ hệ thống ở trẻ em, hội chứng thận hư.
Mặt khác, chế phẩm Immune Globulin trong TT 30 cho phép Quỹ BHYT thanh toán điều trị xuất huyết tiểu cầu tự miễn không đáp ứng với corticoid, hội chứng Guillain Barre, bệnh Kawasaki, điều trị nhiễm trùng máu nặng có giảm IgG, điều trị thay thế cho bệnh nhân thiếu hụt IgG, điều trị bệnh tay chân miệng, phơi nhiễm sởi theo hướng dẫn chẩn đoán của Bộ Y tế.
Trong khi đó, tại Quyết định 3312 thì loại chế phẩm này dùng điều trị cho bệnh nhân mắc hội chứng thực bào máu, xuất huyết giảm tiểu cầu nguyên phát ở trẻ em, viêm cơ tim tối cấp nhưng hiện nay không được BHYT thanh toán theo TT 30.

TS-BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu nêu thêm khó khăn: Có một số loại thuốc rất cần thiết trong điều trị nhưng không được đưa vào TT 30 để BHYT chi trả, như thuốc Adefovir dipivoxil trong điều trị viêm gan B; Flucytosin, Itraconazol trong điều trị nhiễm trùng cơ hội trên bệnh nhân HIV/AIDS.
Ngoài ra theo các BV, còn nhiều loại thuốc mà phác đồ điều trị của BV cập nhật theo các phác đồ của thế giới nhưng Bộ Y tế chưa cập nhật vào TT 30 nên bệnh nhân cũng không được BHYT thanh toán.
Theo lãnh đạo BV Nhi đồng 1, hiện Bộ Y tế chưa ban hành hết các hướng dẫn chẩn đoán, điều trị cho tất cả bệnh lý ở trẻ và một số thuốc đã có trong các hướng dẫn điều trị chuẩn trên thế giới, đã được cập nhật trong phác đồ của các BV nhi nhưng không có trong tờ hướng dẫn sử dụng thuốc kèm theo hồ sơ đăng ký thuốc đã được Bộ Y tế cấp phép nên khó khăn trong thanh toán BHYT. Thí dụ thuốc Mycophenolate thuộc nhóm thuốc điều hòa miễn dịch, sử dụng chủ yếu trong bệnh lý hội chứng thận hư và lupus đỏ hệ thống, bệnh Henoch - Schonlein có biến chứng viêm thận; thuốc Tacrolimus sử dụng trong bệnh lý hội chứng thận hư và lupus đỏ hệ thống; thuốc Octreotid sử dụng trong hạ đường huyết kéo dài, hạ đường huyết do cường insulin...
Tất cả những bất cập, khó khăn và kiến nghị của các BV đã được Sở Y tế TP.HCM tổng hợp báo cáo Bộ Y tế, Vụ BHYT.
Trong khi đó, ông Hà Văn Thúy, Phó vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế), lại cho rằng Bộ Y tế đã có bộ tiêu chí là cơ sở lựa chọn một thuốc đưa vào danh mục thuốc BHYT thanh toán. Trước hết, thuốc đó phải được cấp phép lưu hành tại VN, là thuốc trong danh mục thuốc thiết yếu và cần cho điều trị tại VN hoặc thuốc thiết yếu của WHO. Từ năm 2018, để một thuốc được đưa vào danh mục thuốc BHYT thanh toán thì cần có thêm các tiêu chuẩn: có đánh giá về chi phí hiệu quả và phân tích tác động trên ngân sách; đồng thời thuốc đó phải được các cơ sở khám chữa bệnh giới thiệu, đề xuất.
Hội đồng xét duyệt danh mục thuốc có 28 tiểu ban là đại diện của Bộ Y tế, BHXH VN, Tổng hội Y học VN, Bộ Tư pháp, cơ sở điều trị... Không chỉ bổ sung, hội đồng có trách nhiệm xem xét loại các thuốc ra khỏi danh mục khi xét thấy không còn phù hợp nhu cầu điều trị.

Liên quan đến hiện tượng thuốc có “thị trường” kê đơn quá rộng cho rất nhiều bệnh, ông Thúy cho biết, Hội đồng xét duyệt đã phải xem xét và rút chỉ định của thuốc đó xuống còn 1 - 2 chỉ định được Quỹ BHYT thanh toán với nhóm bệnh mà thuốc đó điều trị hiệu quả nhất. Với các chỉ định khác của thuốc này sẽ lựa chọn thuốc có hiệu quả hơn. Việc kiểm soát chỉ định của thuốc nhằm tránh việc kê đơn tràn lan mà không thực sự hiệu quả trong điều trị.

Cần hỗ trợ chi trả Ngày 6.5, tại phòng cấp cứu, Khoa Nhiễm, BV Nhi đồng 2, bệnh nhi A.T (6 tuổi, ngụ H.Trảng Bom, Đồng Nai) bị SXH nặng, phải thở ô xy và truyền dịch cao phân tử. Chị H. (mẹ bé) cho biết mới 2 ngày mà bé đã truyền 4 chai dịch cao phân tử; gia đình phải chi trả vì BHYT không thanh toán. Theo chị Hà, nếu được nhà nước hỗ trợ thì tốt, vì bệnh nhân không phải ai cũng đủ điều kiện chi trả như nhau.