Gợi ý giải đề thi môn Ngữ văn THPT quốc gia 2018

Sáng nay 25/6, gần 913.000 thí sinh trên cả nước đã bước vào ngày thi đầu tiên với việc làm bài thi môn Ngữ văn kỳ thi THPT Quốc gia năm 2018.
Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo Môn Ngữ văn là môn thi tự luận, chỉ có một đề thi, thời lượng làm bài 120 phút gồm 2 phần: Đọc hiểu và tự luận.

Đến 9h30, thí sinh kết thúc thời gian làm bài môn Ngữ văn. 

Chiếc thuyền ngoài xa và cảnh bạo lực ở gia đình hàng chài trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của nhà văn Nguyễn Minh Châu đã được đưa vào đề thi Ngữ văn năm nay.

Dưới đây là phần đề thi và chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật phần gợi ý đáp án đề thi Ngữ văn kỳ thi THPT Quốc gia năm 2018.

Đề thi môn Ngữ văn.

Đáp án do các thầy cô tổ Ngữ văn của Hệ thống giáo dục HOCMAI thực hiện:

Phần I:

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Đoạn trích được viết theo thể thơ tự do.

Câu 2: Trong đoạn trích, tác giả đã nhắc đến những yếu tố về tiềm lực tự nhiên của đất nước gồm đất đai, khoáng sản, châu báu, núi non, thềm lục địa, biển ( bể), rừng, phù sa, sông.

Câu 3: Hiệu quả của việc sử dụng câu hỏi tu từ trong đoạn trích:

- Gợi suy nghĩ, nhận thức về thực trạng sử dụng tiềm lực tự nhiên của đất nước.

- Nhắc nhở con người về việc sử dụng tiềm lực tự nhiên của đất nước.

- Tác giả thể hiện niềm tự hào trước những tiềm lực tự nhiên của đất nước nhưng đồng thời cũng bộc lộ những trăn trở, suy tư, lo nghĩ về việc sử dụng, phát huy những tiềm lực đó.

Câu 4: Học sinh nêu rõ quan điểm đồng tình hoặc không đồng tình, lí giải hợp lí, thuyết phục về việc sử dụng tiềm lực trong thực tiễn hiện nay.

Phần II:

LÀM VĂN

Câu 1:

* Xác định yêu cầu cần nghị luận "Sứ mệnh đánh thức tiềm lực đất nước của mỗi cá nhân trong cuộc sống hiện nay".

* Nội dung:

- Giải thích:

+ Sứ mệnh là nhiệm vụ quan trọng, thiêng liêng của mỗi con người.

+ Tiềm lực là những sức mạnh tiềm tàng.

+ Sứ mệnh đánh thức tiềm lực là nhiệm vụ quan trọng của mỗi người về việc khơi dậy, phát huy những sức mạnh của dân tộc về môi trường tự nhiên của đất nước.

- Học sinh trình bày quan điểm, suy nghĩ của mình về sứ mệnh đánh thức tiềm lực đất nước của mỗi cá nhân, có thể làm theo hướng sau:

+ Nhìn nhận về tiềm lực của đất nước, con người Việt Nam hiện nay.

+ Ý nghĩa của việc đánh thức tiềm lực: Phát huy, phát triển mọi mặt của đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội để xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh hơn.

+ Các phương diện để đánh thức tiềm lực:

Đối với môi trường tự nhiên: Trân trọng, giữ gìn và bảo vệ giá trị thiên nhiên như: rừng, biển và các giá trị khoáng sản, đất đai,… .

Đối với môi trường kinh tế - văn hóa: Phát triển kinh tế - xã hội ngày càng giàu đẹp, bồi dưỡng vẻ đẹp văn hóa, hướng tới quan hệ quốc tế....

Các thí sinh kết thúc làm bài thi môn Ngữ văn

 Hướng dẫn gợi ý làm bài thi môn Văn do ban chuyên môn tuyensinh247.com thực hiện:

I. ĐỌC HIỂU

Câu 1. Đoạn trích trên được viết theo thể thơ: Tự do

Câu 2. Trong đoạn trích, những yếu tố thuộc về tiềm lực tự nhiên của đất nước là: đất đai, khoáng sản, châu báu, rừng đại ngàn, phù sa, sông bể.

Câu 3: Hiệu quả của việc sử dụng câu hỏi tu từ trong đoạn trích:

- Xoáy sâu vào vấn đề: Tiềm lực tự nhiên của đất nước và việc đánh thức tiềm lực ấy.

- Sự trăn trở của người viết về việc đánh thức tiềm lực quốc gia và khai thác có hiệu quả những nguồn lực đó.

- Nhắc nhở mỗi cá nhân: tự vấn, tự hỏi về sự  đối lập giữa cuộc sống hiện tại còn nghèo khó và sự giàu có của tài nguyên đất nước

Câu 4. Quan điểm của tác giả trong hai dòng thơ: phù hợp với thực tiễn hiện nay, vì:

Trước hết, hai câu thơ là sự tự hào về tài nguyên thiên nhiên phong phú của đất nước. Nhưng trên tất cả là sự trăn trở của tác giả về việc chúng ta mới chỉ khai thác và tận dụng được một phần nhỏ trong sự giàu có của tài nguyên đất nước, mà sự khai thác ấy thực tế chưa đúng cách, chưa đi cùng sự bảo vệ, giữ gìn khiến tài nguyên thiên nhiên đất nước hoang phí, dần cạn kiệt. 

Trong khi đó tiềm lực thực sự của đất nước còn phong phú, còn cần sự "đánh thức" một cách khoa học, bền vững.

II. LÀM VĂN

Câu 1.

* Yêu cầu về hình thức:

- Đoạn văn nghị luận khoảng 200 chữ

- Giải thích rõ vấn đề cần nghị luận, lập luận chặt chẽ, thuyết phục, có các dẫn chứng phù hợp.

* Yêu cầu về nội dung

Học sinh được thể hiện quan điểm riêng về vấn đề nhưng cần trình bày ngắn gọn, mạch lạc và giàu sức thuyết phục. Có thể triển khai bài viết với các ý lớn sau:

- Giải thích vấn đề:

+ "Tiềm lực đất nước" là gì: tiềm lực tự nhiên, tiềm lực con người (truyền thống, lịch sử, văn hoá, trí tuệ, thể chất …)

+ Sứ mệnh đánh thức tiềm lực đất nước là gì?

- Từ đó khẳng định, sứ mệnh của mỗi cá nhân là phải góp phần đánh thức những tiềm năng, tiềm lực của đất nước để góp phần cho đất nước ngày càng phát triển.

+ Tiềm năng mới chỉ ở dạng thức tiềm tàng, chưa được hiện thực hoá, chưa trực tiếp góp phần vào sự phát triển. Do đó, phải biết cách đánh thức các tiềm năng ấy.

+ Làm thế nào để đánh thức các tiềm năng đất nước: trước hết phải hiểu rõ những tiềm năng ta có, những thế mạnh về thiên nhiên, về con người trong bối cảnh của hội nhập và phát triển hiện nay. Từ đó, có những giải pháp, hành động cụ thể để khai thác, sử dụng hợp lí các tiềm năng đất nước.

+ Đánh thức tiềm năng đất nước là sứ mệnh chung của mỗi người Việt Nam yêu nước.

- Bàn luận mở rộng:

+ Nhiều nguồn tài nguyên đất nước đang bị khai thác đến cạn kiệt mà chưa mang lại hiệu quả cao, ổn định, lâu dài cho nền kinh tế. Trong khi, những tiềm lực khác của đất nước, nhất là tiềm lực con người, nguồn chất xám, trí tuệ của người Việt lại đang bị lãng phí, bị "chảy máu".

+ Trong bối cảnh hiện tại, tiềm năng, nguồn lực con người mới chính là nguồn sức mạnh giúp phát triển đất nước.

- Bài học nhận thức và hành động: biết sử dụng tiết kiệm tài nguyên, khai thác hiệu quả các nguồn tài nguyên quý giá để phát triển bền vững đồng thời mỗi người cần nỗ lực học tập, rèn luyện để cống hiến cho đất nước.

+ Đánh thức tiềm năng đất nước là sứ mệnh chung của mỗi người Việt Nam yêu nước.

- Bàn luận mở rộng:

+ Nhiều nguồn tài nguyên đất nước đang bị khai thác đến cạn kiệt mà chưa mang lại hiệu quả cao, ổn định, lâu dài cho nền kinh tế. Trong khi, những tiềm lực khác của đất nước, nhất là tiềm lực con người, nguồn chất xám, trí tuệ của người Việt lại đang bị lãng phí, bị "chảy máu".+ Trong bối cảnh hiện tại, tiềm năng, nguồn lực con người mới chính là nguồn sức mạnh giúp phát triển đất nước.

- Bài học nhận thức và hành động: biết sử dụng tiết kiệm tài nguyên, khai thác hiệu quả các nguồn tài nguyên quý giá để phát triển bền vững đồng thời mỗi người cần nỗ lực học tập, rèn luyện để cống hiến cho đất nước.

Câu 2

1. Yêu cầu hình thức

- Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận: Mở bài giới thiệu vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài khái quát được vấn đề.

- Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt.

2. Yêu cầu nội dung

a. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: sự đối lập giữa vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa và cảnh bạo lực ở gia đình hàng chài (truyện "Chiếc thuyền ngoài xa" – Nguyễn Minh Châu) và liên hệ với sự đối lập giữa cảnh phố huyện lúc đêm khuya và hình ảnh đoàn tàu (truyện "Hai đứa trẻ" – Thạch Lam)

b. Triển khai vấn đề

* Mở bài

- Giới thiệu nhà văn Nguyễn Minh Châu, tác phẩm "Chiếc thuyền ngoài xa".

- Giới thiệu sự đối lập giữa vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa và cảnh bạo lực ở gia đình hàng chài và liên hệ với sự đối lập giữa cảnh phố huyện lúc đêm khuya và hình ảnh đoàn tàu (truyện "Hai đứa trẻ" – Thạch Lam) để thấy cách nhìn hiện thực của hai tác giả.* Thân bài

- Sự đối lập giữa vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa và cảnh bạo lực ở gia đình hàng chài.

+ Vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa – một vẻ đẹp tuyệt mĩ, một "cảnh đắt trời cho": mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum đang hướng mặt vào bờ vẻ đẹp đơn giản, toàn bích khiến Phùng xúc động, hạnh phúc vô ngần.

+ Cảnh bạo lực của gia đình hàng chài: hai con người xấu xí, thô kệch bước ra từ chiếc thuyền khi nó tiến vào bờ; người đàn ông dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà, người đàn bà chỉ cam chịu nhẫn nhục; thằng Phác – đứa con trai, đã lao đến giật thắt lưng đánh bố bảo vệ mẹ và bị người đàn ông "thẳng cánh" cho hai cái tát; người mẹ ôm đứa con và khóc.

=> Đó là sự đối lập giữa cái đẹp và cái xấu, cái thiện và cái ác, giữa cái bề ngoài và bản chất bên trong của hiện thực cuộc sống.

- Sự đối lập giữa cảnh phố huyện lúc đêm khuya và hình ảnh đoàn tàu

+ Cảnh phố huyện lúc đêm khuya: bóng tối, sự tịch mịch ngự trị "đường phố và các ngõ con chứa đầy bóng tối", "tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhàm các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa". Trong khung cảnh ngập tràn bóng tối ấy, những cư dân phố huyện hiện ra nhỏ bé, leo lét, nhọc nhằn giữa cuộc mưu sinh.

+ Hình ảnh đoàn tàu: là một thế giới hoàn toàn khác chứa đầy ánh sáng "các toa đèn sáng trưng…", âm thanh "tiếng xe rít mạnh vào ghi", "tiếng hành khách ồn ào khe khẽ…"

=> Đó là sự đối lập giữa bóng tối và ánh sáng, giữa tĩnh lặng và sống động, giữa u buồn và vui vẻ huyên náo ... qua đó thể hiện nổi bật sự đối lập giữa hiện thực và ước mơ, càng tô đậm thêm cho cuộc sống nghèo khổ, tăm tối của những kiếp người phố huyện.

- Nhận xét cách nhìn hiện thực của hai tác giả:

+ Giống nhau: Cả hai nhà văn đều có cái nhìn hiện thực một cách đa diện, nhiều chiều, trong các mối tương quan đối lập giữa cái đẹp và cái xấu, giữa bóng tối và ánh sáng để thấy bề sâu của bức tranh hiện thực cuộc sống. Từ cái nhìn sâu sắc đó, người đọc thấy được tấm lòng nhân đạo của các nhà văn.

+ Khác nhau: 

Nguyễn Minh Châu: Hiện thực cuộc sống luôn ẩn chứa nhiều bộn bề, đằng sau cái đẹp vẫn có thể là cái xấu, cái ác. Người nghệ sĩ đừng chỉ nhìn đời từ xa mà phải gắn bó với cuộc đời để có cái nhìn sâu sắc, thấu hiểu để có thể phát hiện ra vẻ đẹp khuất lấp. 

Thạch Lam: Trước hiện thực cuộc sống tù túng, quẩn quanh, bế tắc, con người luôn hướng tới một cuộc sống tươi đẹp hơn. Qua cái nhìn đó, nhà văn thể hiện niềm tin vào con người: dù ở trong bất kì hoàn cảnh nào, con người cũng luôn có khát khao hướng tới nhiều gì tốt đẹp.

Tiếp tục cập nhật...

Đề thi THPT Quốc gia 2018 môn Ngữ văn "nặng" hơn 2017

Đề thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn năm 2018 có cấu trúc giống với năm 2017, tuy nhiên đề thi có độ "nặng" hơn, khả năng phân hóa cao hơn và kích thích được sự say mê viết bài của các học sinh yêu văn nhiều hơn đề thi năm ngoái.

Đề thi vẫn có 3 câu hỏi hướng đến phần đọc hiểu, phần nghị luận xã hội và nghị luận văn học. Trong đó, đề đọc hiểu học sinh sẽ làm bài tương đối dễ dàng vì đã được định hướng và ôn tập trước đó.

Ngữ liệu đọc hiểu rất hay và không quá đánh đố, dự đoán học sinh sẽ làm rất tốt phần này. Có một điều rất đặc biệt thấp thoáng trong đề thi, đó là thông qua sự ca ngợi về tiềm lực về tài nguyên của đất nước đã ngầm ẩn ý về tình yêu và quyết tâm bảo vệ Tổ quốc. Một chủ đề có lẽ đang rất nóng hiện nay, được lồng ghép một cách khéo léo, tế nhị.

Ở phần nghị luận xã hội (đoạn văn 200 chữ) không khó đối với học sinh. Trong quá trình làm bài Đọc – hiểu, chắc chắn học sinh đã có ý tưởng cho đoạn ngị luận rồi.

Đề thi phân hóa rõ nhất ở câu nghị luận văn học, đề cho phân tích sự đối lập vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa và cảnh bạo lực gia đình hàng chài (Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu). Phần này không quá khó, vì đây thực chất là phân tích hai phát hiện nghịch lý của nhân vật Phùng tại bãi biển.

Đề chỉ bắt đầu phân loại ở phần liên hệ với văn bản "Hai đứa trẻ" của Thạch Lam mà thôi. Tuy nhiên chính vì là dạng đề liên hệ nên phần điểm sẽ phân bố theo tỉ lệ 80%-20% nên học sinh không cần quá lo lắng. Chỉ cần làm tốt phần kiến thức ở chương trình lớp 12 cũng đã đạt yêu cầu rồi.

Riêng những trường hợp xét tổ hợp có môn Văn thì phần liên hệ này là sự phân hóa mang tính chất quyết định cao.

Đề thi năm nay có hướng đi sâu vào học thuật môn Ngữ văn. Với đề thi này, buộc học sinh không chỉ có những đơn vị kiến thức vững vàng mà còn phải vận dụng thật tốt những kĩ năng làm văn thì mới có thể đạt điểm tối ưu được.

Với đề này là không thể nào học tủ. Đề thi như thế này có thể hơi quá sức với học sinh khối Tự nhiên (phần NLVH) nhưng lại rất "đúng chất" với môn văn của học sinh khối Xã hội.

ThS Hồ Hoài Khanh - Trường THPT Đông Đô TPHCM (www.789.vn)

theo Trí Thức Trẻ