Vụ bố con Trần Bắc Hà cùng xộ khám: Soi tài sản “khủng” từ đâu mà có (?!)

  
 
             Khu Resort Hoàng Gia Quy Nhơn (số 1 đường Hàn Mặc Tử, phường Ghềnh Ráng, TP Quy Nhơn.
 
 

Khối tài sản “khủng” của bố con ông Trần Bắc Hà

1. Khu Resort 4 sao Hoàng Gia Quy Nhơn (tọa lạc tại 01. Hàn Mặc Tử, TP Quy Nhơn), nằm ở vị trí đắc địa dọc bờ biển ở trung tâm TP Quy Nhơn, có diện tích hàng chục nghìn mét vuông, thuộc sở hữu của Công ty CP Du lịch Hoàng Anh Đất Xanh Quy Nhơn, do bà Ngô Kim Lan (vợ ông Hà) là người đại diện pháp luật. Công ty được cấp phép hoạt động từ tháng 10/2009. Đến cuối năm 2017, tài sản này được sang tên cho bà Ngô Thị Kim Oanh (em ruột bà Lan). Hiện tài sản này ước tính có giá trị lên tới hàng nghìn tỷ đồng.

2. Khu Đô thị thương mại An Phú tọa lạc ngay trung tâm TP. Quy Nhơn, nằm gần Bến xe liên tỉnh, với tổng vốn đầu tư gần 300 tỉ đồng, thuộc quyền sở hữu của Công ty CP Tập đoàn An Phú (trụ sở tại 01. Hàn Mặc Tử, TP.Quy Nhơn), do ông Trần Duy Tùng làm Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ Công ty. Khu Đô thị có tổng diện tích quy hoạch rộng khoảng 36.568 m2, trong đó diện tích đất nhà ở gần 13.643 m2, diện tích còn lại xây dựng các hạng mục dịch vụ thương mại và phụ trợ. Hiện giá đất tại đây đang dao động ở mức 80.000.000 – 100.000.000 đồng/m2.

3. Khu Tâm linh Phật pháp Linh Phong tại xã Cát Tiến, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định (có tượng Phật ngồi cao nhất khu vực Đông Nam Á) với số vốn đầu tư 500 tỉ đồng. Được triển khai xây dựng trong năm 2009, theo hình thức xã hội hóa, do BIDV và UBND tỉnh Bình Định kêu gọi. Tuy nhiên, quá trình triển khai xây dựng dự án đều do toàn bộ những người trong gia đình ông Hà điều hành.

4. Khu phức hợp Khách sạn, Thương mại và Căn hộ cao cấp Thiên Hưng được UBND tỉnh Bình Định chấp thuận chủ trương đầu tư vào cuối năm 2017, thuộc quyền sở hữu của Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Thiên Hưng (trụ sở tại 01. Hàn Mặc Tử, TP. Quy Nhơn) do con gái ông Hà là bà Trần Lan Phương làm TGĐ, có tổng vốn điều lệ 300 tỷ đồng. Dự án được thực hiện tại khu “đất vàng” K200 (gần bờ biển Quy Nhơn) trên diện tích đất hơn 10.000m2, tổng vốn đầu tư hơn 2.900 tỉ đồng. Tuy nhiên, 7/2018 UBND tỉnh này đã thu hồi chủ trương đầu tư với lý do chủ đầu tư không triển khai DA như đúng cam kết.

5. Cảng Quy Nhơn sau giai đoạn cổ phần hóa, ông Trần Duy Tùng cũng từng là cái tên được nhắc đến với vai trò quan trọng. Tuy nhiên, năm 2017, ông Tùng có đơn xin thôi làm thành viên HĐQT Cảng Quy Nhơn vì lý do sức khỏe, bận rộn công việc ở Hà Nội (khoảng thời gian này ông Trần Bắc Hà đã nghỉ hưu và xuất hiện “tin đồn” bị bắt).

6. Năm 2016, sau khi nghỉ hưu theo chế độ, ông Trần Bắc Hà cùng một số người trong gia đình sang nước Lào thuê một ngôi biệt thự rộng hơn 1.000m2 tại bản Kè, huyện Pakse, tỉnh Champasak để ở và thành lập Công ty Sy Bun Huong (tên theo tiếng Lào). Công ty này đã triển khai 2 DA trồng chanh dây và trồng chuối trên đất bạn, với quy mô diện tích 60.000 ha. Trong đó riêng dự án trồng chanh dây tại huyện Paksong có quy mô 10.000 ha có mức đầu tư lên đến hàng ngàn tỷ đồng.

7. Liên quan đến Công ty CP Chăn nuôi Bình Hà (Hà Tĩnh), ông Tùng vừa bị CO3 khởi tố và bắt giam. Vụ án đang còn trong giai đoạn điều tra nhưng ít nhất ông Tùng là người đại diện pháp luật của Công ty An Phú đang sở hữu số vốn góp 25% trong tổng vốn điều lệ sáng lập 200 tỷ. DA có quy mô đầu tư dự kiến mở rộng lên tới 20.000 tỷ nhưng đến thời điểm này đã bị phá sản.

 
                                                             "Bố già"....  Trần Bắc Hà một thời lẫy lừng, dọc ngang

Dư luận đang “sốt” trước câu chuyện xộ khám của bố con ông Hà. Vấn đề không chỉ là ở chỗ “xé rào” luật pháp mà là bố con ông Hà đã “lách luật” như thế nào để “thâu tóm” hàng loạt bất động sản tọa lạc tại những vị trí đắc địa ở tỉnh Bình Định và có nguồn vốn khổng lồ để triển khai đồng thời các DA “khủng” (?). Những khoản tiền “lót tay”, “đi đêm” để “bôi trơn” chắc chắn không thể không có và càng không hề nhỏ chút nào nhưng sẽ rất khó để CO3 làm rõ.

 “Soi từ Luật Doanh nghiệp năm 2014, có thể bóc tách một phần sự thật. Chỉ cần có “quan hệ” tốt, xây dựng được lợi ích nhóm thì có thể biến tài sản của Nhà nước thành tài sản riêng thu về hàng trăm tỷ đồng mà không phạm pháp. Chuyên gia luật phân tích, đầu tiên là đăng ký thành lập doanh nghiệp Công đoạn này dễ dãi đến mức không cần có tiền vẫn có thể đăng ký vốn điều lệ lên tới trăm tỷ, nghìn tỷ (vì Luật DN không bắt buộc phải chứng minh tiền mặt có trong tài khoản). Công đoạn tiếp theo là xây dựng DA đầu tư và xin chủ trương đầu tư. Đây là công đoạn mà nhà đầu tư bắt buộc phải “đi đêm” với chính quyền địa phương, nếu như muốn được giao đất (hoặc cho thuê đất) ở vị trí đắc địa và được áp với khung giá đất “mềm” nhất.
 

TS. Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương :
“Với sự việc bắt giữ ông Trần Bắc Hà - Cựu Chủ tịch Ngân hàng BIDV, là nỗ lực rất lớn của các cơ quan chức năng khi thực thi pháp luật, vì ông Hà vốn là người có thế lực rất lớn và được cho là có sự “chống lưng” của một số đối tượng khác. Đây sẽ là bài học đối với các thế hệ lãnh đạo ngân hàng hiện nay, để họ tránh để xảy ra tình trạng tương tự và không đi vào “vết xe đổ” của ông  Hà”

 Cũng theo chuyên gia luật, Điều 113 và 114 Luật Đất đai 2013 đang có “kẽ hở” về xây dựng khung giá đất và bảng giá đất. Với  định kỳ 5 năm một lần, Chính phủ ban hành khung giá đất để làm căn cứ cho địa phương xây dựng và trình HĐND cùng cấp ban hành bảng giá đất là quá lạc hậu, không theo kịp với sự biến động của thị trường bất động sản như thời gian qua. Trong khi đó việc quy định về giao đất, cho thuê đất, Luật Đầu tư quy định một đường, văn bản dưới luật hướng dẫn một nẻo.

Tại khoản 1, Điều 20, Nghị định số 11/2013/NĐ-CP ngày 14/01/2013 quy định: “Việc lựa chọn chủ đầu tư được thực hiện thông qua hình thức đấu giá QSDĐ, đấu thầu dự án hoặc áp dụng hình thức chỉ định trực tiếp theo các quy định của pháp luật về đất đai, nhà ở và pháp luật có liên quan. UBND cấp tỉnh ra quyết định lựa chọn chủ đầu tư căn cứ trên kết quả đấu thầu, đấu giá hoặc quyết định giao chủ chủ đầu tư trong trường hợp chỉ định trực tiếp”. Tuy nhiên, tại Điều 4, Điều 32 của Luật Đầu tư quy định: “Các dự án đầu tư xây dựng khu đô thị thuộc trường hợp được nhà nước giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá, đấu thầu hoặc nhận chuyển nhượng; dự án có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất thuộc đối tượng phải thực hiện thủ tục cấp Quyết định chủ trương đầu tư của UBND cấp tỉnh để thực hiện dự án đầu tư”.               

                                                           Một góc Khu đô thị An Phú 
 
 Sự lạc hậu về giá đất so với thị trường và sự “vênh” nhau về nội dung giữa luật và nghị định là “mảnh đất màu mỡ” để A và B cùng bắt tay nhau để trục lợi. Lấy ví dụ tại Bình Định, Bảng giá đất nông nghiệp (lúa và NTTS) năm 2014 để áp giá bồi thường CPMB ban hành kèm theo Quyết định số 42/2013/QĐ-UBND ngày 18/12/2013 của Bình Định là 53.000 đồng/m2, trong khi đó giá đất ở giao dịch tại thời điểm hiện nay ở Khu Đô thị mới An Phú Thịnh bình quân là 25.000.000 – 30.000.000 đồng/m2; hay ở QL1D (đoạn đi ngang qua Khu đô thị An Phú do Công ty CP Tập đoàn An Phú đang sở hữu) giá Nhà nước 1.000.000 đ/m2, trong khi đó giá giao dịch trên thị trường hiện nay bình quân từ 80.000.000 – 100.000.000 đồng/m2).

Một hình thức khác, nhằm để khuyến khích đầu tư phát triển vào một số lĩnh vực đặc thù, như: Dự án đầu tư xây dựng, phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho sinh viên thuê, dự án nhà ở cho người thu nhập thấp tại đô thị, DA chăn nuôi gia súc, gia cầm gắn với chế biến công nghiệp theo quy định của pháp luật; Chính phủ quy định tại các Nghị định số 75/2011/NĐ-CP ngày 30/8/2011, Nghị định số 32/2017/NĐ-CP ngày 31/03/2017 về tín dụng đầu tư của Nhà nước, cho phép nhà đầu tư được vay tối đa đối với mỗi dự án bằng 70% tổng mức vốn đầu tư của dự án (không bao gồm vốn lưu động), nhưng chỉ cần có 20% tổng vốn đầu tư dự án, thời hạn vay đến 12 năm (đối nhóm A tối đa là 15 năm).

Như vậy đối với những dự án có quy mô lên tới hàng nghìn tỷ, như Công ty CP Chăn nuôi Bình Hà (nằm trong danh mục khuyến khích), chủ đầu tư chỉ cần chứng minh sở hữu 600 tỷ vốn đối ứng là có thể “rút ra” từ BIDV số tiền 2.100 tỷ đồng. Nếu DA đầu tư có hiệu quả thì Nhà nước thu hồi và ngược lại…
 

 
Cùng với khởi tố, bắt tạm giam, CQĐT Bộ Công an cũng đã tiến hành khám xét và kê biên toàn bộ các tài sản “khủng” của bố con ông Hà và các đối tượng có liên quan. Song làm cách nào để Nhà nước thu hồi lại được tài sản của Nhà nước thất thoát là vấn đề không dễ khi mà phần lớn tài sản được kê biên đã được sang tên, chuyển dịch quyền sử dụng cho người khác, trừ phi CO3 chứng minh các tài sản đó được hình thành từ nguồn tiền bất hợp pháp.
                                                                              Khu Resort Hoàng Gia nhìn từ hướng biển

Từ thực tế cố ý làm trái pháp luật của bố con ông Hà và những người có liên quan cho thấy, trong đó có một phần lỗi là do hệ thống pháp luật Việt Nam (từ Luật Đất đai, Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư… cho đến các văn bản dưới luật) còn bộc lộ nhiều kẽ hở, trong khi đó cơ chế kiểm tra, giám sát không chặt chẽ, kịp thời.

Như vậy xử lý hình sự đối với bố con ông Hà và những người có liên quan trong vụ án BIDV và Công ty Bình Hà là cần thiết để răn đe đối với những kẻ xem thường pháp luật, nhưng đó mới chỉ là xử lý phần ngọn. Giải pháp căn cơ và lâu dài là cần phải khẩn trương sửa đổi luật, và các văn bản dưới luật để cho những kẽ cơ hội không còn “đất diễn” và không còn dám vi phạm pháp luật.