Cho thuê đất mười năm, mất bao năm đi đòi?

Tóm tắt vụ việc: Tháng 3/2015, người dân thôn 3 phát hiện hơn 200 ha đất họ cho ông Phan Văn Phúc và ông Nguyễn Duyên Nam thuê trồng bạch đàn năm 2003 với thời hạn hai chu kỳ sản xuất đã bị 17 người khác đứng tên làm sổ đỏ từ tháng 6/2004. Hai ông Phúc, Nam biện minh người dân đã sang nhượng và trưng chứng cứ bằng một xấp giấy photo, hầu hết không ghi giới cận, địa điểm, giá tiền, trong khi người dân khẳng định xấp giấy này là ngụy tạo, giả mạo chữ ký của họ.

Sau khi vào cuộc, dựa trên báo cáo của Phòng TN&MT, Thanh tra huyện và các ngành liên quan, ngày 05/10/2015, UBND huyện Mang Yang ra Thông báo số 127/TB-UBND về việc thu hồi Giấy chứng nhận QSD đất đối với 14 hộ gia đình, cá nhân được cấp QSD theo Quyết định số 162/2004/QĐ-UB của UBND huyện Mang Yang ngày 13/5/2004 với tổng diện tích 166,2 ha. Lý do thu hồi: Chủ hộ khai không đúng nguồn gốc, Hội đồng xét duyệt chưa đủ thành phần, không đúng quy trình, không công khai kết quả xét duyệt…

Ngày 19/10/2015, vợ chồng ông Nguyễn Văn Lưu và bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh, đại diện cho nhóm hộ 14 người bị thu hồi sổ đỏ gởi đơn vượt cấp lên UBND tỉnh Gia Lai để khiếu nại Thông báo số 127/TB-UBND của UBND huyện Mang Yang. Ngay hôm sau (20/10/2015), UBND tỉnh Gia Lai lập tức ra Văn bản số 4610/UBND-NC giao trách nhiệm cho Sở TN&MT chủ trì kiểm tra, xác minh, đề xuất hướng giải quyết, trong khi lẽ ra phải hướng dẫn các đương sự làm đơn gởi UBND huyện Mang Yang theo đúng quy định của Luật Khiếu nại 2011.

Ngày 12/11/2015, Sở TN&MT tỉnh có Công văn số 1964/STNMT-TTr giải quyết đơn của vợ chồng bà Hạnh. Theo đó, việc thu hồi 14 Giấy chứng nhận QSD đất của UBND huyện Mang Yang tại Thông báo số 127/TB-UBND ngày 05/10/2015 là đúng một phần và việc thu hồi này là có cơ sở. Đồng thời xác định việc giải quyết đơn khiếu nại cho vợ chồng bà Hạnh thuộc thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu của Chủ tịch UBND huyện Mang Yang.

Nhận đơn khiếu nại của bà Hạnh, ông Lưu, ngày 31/03/2016, UBND huyện Mang Yang ban hành Quyết định số 53/QĐ-UBND để giải quyết. Quyết định ghi rõ: Không công nhận nội dung khiếu nại, giữ nguyên nội dung Thông báo số 127/TB-UBND ngày 05/10/2015 về việc thu hồi 14 sổ đỏ cấp sai. Đồng thời yêu cầu các hộ dân không được chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, thừa kế, tặng cho, thế chấp, góp vốn… đối với phần diện tích này.

Có thể nói, Thông báo số 127/TB-UBND thu hồi 14 Giấy chứng nhận QSD đất cấp sai và Quyết định giải quyết khiếu nại số 53/QĐ-UBND là kết quả của một quá trình kiểm tra, rà soát chặt chẽ đúng trình tự pháp luật, được sự thống nhất cao độ của Huyện ủy, UBND và các ban ngành hữu quan huyện Mang Yang. Dựa trên chứng cứ với những sai phạm rành rành trong việc kê khai đăng ký, xét duyệt và cấp Giấy chứng nhận QSD, lẽ ra vụ việc này phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi khai báo gian dối và cố ý làm trái chứ không chỉ áp dụng biện pháp xử lý hành chính. Tuy nhiên, động thái giải quyết tích cực, thượng tôn luật pháp của chính quyền huyện Mang Yang cũng đã tạo được niềm tin đối với công luận và nhân dân xã ĐăkJơTa.

Quyết định giải quyết khiếu nại số 53/QĐ-UBND được ban hành vào cuối tháng 3/2016 nhưng suốt mấy tháng sau vợ chồng ông Lưu, bà Hạnh không thấy động tĩnh gì. Ngày 17/11/2016, UBND huyện Mang Yang tổ chức họp dân thôn 3 để thông báo tình hình và yêu cầu người dân không tự ý chặt phá cây cối sau khi huyện ra Quyết định thu hồi 14 sổ đỏ. Giấy mời họp được chuyển phát ngày 15 thì qua ngày 16, vợ chồng bà Hạnh xuất hiện tại trụ sở UBND huyện Mang Yang báo rằng họ chưa nhận được quyết định (QĐ số 53) giải quyết khiếu nại của huyện khiến chính quyền và người dân ĐăkJơTa ngỡ ngàng. Ông Nguyễn Văn Mây, Chánh Thanh tra huyện Mang Yang, người chịu trách nhiệm việc chuyển phát quyết định giải quyết khiếu nại phân trần: “Lâu nay, toàn bộ các Thông báo, giấy mời tôi đều gởi chuyển phát thường cho họ (ông Lưu, bà Hạnh – PV) qua đường bưu điện và họ đều nhận được. Lần này sau khi Chủ tịnh huyện ký quyết định giải quyết khiếu nại, tôi cũng gởi ngay bằng cách đó nhưng giờ họ lại bảo chưa nhận được. Mình lại không có biên lai chuyển phát nên đành chịu sai”. Chỉ vì một sơ suất nhỏ mà một cán bộ thanh tra mấy mươi năm công tác đã phải công khai nhận lỗi với người dân thôn 3 và nhận khuyết điểm với UBND huyện. Đồng thời vụ việc từ đây bị “trì hoãn” thêm 9 tháng trời. Cộng thêm 4 tháng gởi đơn lòng vòng vượt cấp, các đương sự đã kéo dài vụ việc thêm hơn một năm nay và chưa biết khi nào kết thúc ?

Những “động thái” lạ của Sở TN&MT ?

Nhận được đơn khiếu nại của vợ chồng bà Hạnh, một lần nữa UBND tỉnh Gia Lai lại giao cho Sở TN&MT tỉnh rà soát vụ việc và đề xuất hướng giải quyết. Đến ngày 21/12/2016, Sở TN&MT tỉnh ra Công văn số 2887/STNMT-TTr báo cáo UBND tỉnh. Khác với báo cáo vào tháng 11/2015, báo cáo lần này không trình bày diễn tiến vụ việc mà ngay từ đầu đã tạo ấn tượng đồng thuận, khách quan bằng thông tin: “Sở TN&MT tổ chức làm việc với Thanh tra tỉnh, Sở Tư pháp và UBND huyện Mang Yang để thống nhất một số nội dung…”. Tiếp đó, tuy công nhận trình tự thủ tục xét duyệt cấp 14 Giấy CNQSD đất là chưa đúng quy định nhưng phần dưới lại buông một câu chung chung rằng: “UBND huyện Mang Yang không thu hồi Giấy CNQSD đất của 14 hộ theo Thông báo số 127/TB-UBND ngày 05/10/2015…” vì: “Việc thu hồi không làm thay đổi bản chất vụ việc, không làm thay đổi quyền và nghĩa vụ của 14 hộ sử dụng đất đã được cấp Giấy CNQSD đất”. Đồng thời nêu tiếp: “UBND huyện sẽ có văn bản hủy bỏ Thông báo số 127/TB-UBND ngày 05/10/2015 và Quyết định số 53/QĐ-UBND ngày 31/03/2016 của UBND huyện Mang Yang về việc giải quyết khiếu nại của bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh và ông Nguyễn Văn Lưu…”. Cách đưa vấn đề như trên dễ tạo cho người dân hiểu rằng đây là hướng giải quyết đã được sự thống nhất của cả 4 cơ quan hữu trách.

Trong khi, qua trao đổi với Phóng viên Pháp Lý, lãnh đạo UBND huyện Mang Yang cho biết vẫn bảo lưu Thông báo số 127/TB-UBND và Quyết định số 53/QĐ-UBND và đang chờ quyết định giải quyết khiếu nại lần hai của UBND tỉnh để làm cơ sở thực hiện. Điều này hoàn toàn đúng với tinh thần Luật Khiếu nại năm 2011 quy định. Nhưng có lẽ vì đã “lỡ” nêu: “UBND huyện Mang Yang không thu hồi” và “sẽ có văn bản hủy bỏ Thông báo số 127/TB-UBND và Quyết định số 53/QĐ-UBND” nên trong vòng một tháng qua, Sở TN&MT tỉnh Gia Lai liên tiếp gởi công văn thúc hối UBND huyện Mang Yang tiến hành các bước công việc để tạo sự đồng thuận với “phương án” của mình. Nhưng UBND huyện Mang Yang vẫn một mực nói “không”. Trong khi đó, Công văn số 2887/STNMT-TTr này lại không gởi cho Thanh tra tỉnh và Sở Tư pháp, hai cơ quan đã được nêu đích danh là “thống nhất nội dung”.

Như thông tin chúng tôi đã đưa, sai phạm trong việc cấp 14 sổ đỏ với 166 ha đất tại Mang Yang – Gia Lai không chỉ dừng ở gian dối nguồn gốc, xét duyệt sai quy trình mà còn biểu hiện rõ trong việc dựng hộ khẩu “ma” ở xã ĐăkDjăng và xã ĐăkYă (đều thuộc huyện Mang Yang – PV). Đây là hành vi nghiêm trọng, công khai khinh nhờn luật pháp và chỉ có thể thực hiện trót lọt với sự đồng lõa, giúp sức của một số cán bộ biến chất. Việc sờ sờ như thế và qua hai lần UBND tỉnh giao trách nhiệm kiểm tra, chẳng lẽ, Sở TN&MT tỉnh này lại không biết? Hoặc biết nhưng cố tình làm ngơ? Vì cả hai báo cáo năm 2015 và 2016 không hề thấy Quý Sở nhắc đến vấn đề này.

Để làm rõ thêm, Phóng viên Pháp lý đã nhiều lần đăng ký với Văn phòng Sở TN&MT đề nghị được làm việc với lãnh đạo sở nhưng không được bố trí. Cho đến chiều ngày 18/01/2017, chúng tôi mới tiếp cận được ông Phạm Duy Du, Giám đốc Sở tại phòng làm việc của ông. Nhưng do đang vội đi họp nên sau khi nghe chúng tôi trình bày sơ qua nội dung muốn trao đổi ông bảo xuống làm việc với Văn phòng và Thanh tra sở. Tiếp xúc với Thanh tra sở, bộ phận trực tiếp giải quyết vụ việc, chúng tôi hết sức ngạc nhiên. Bởi theo quan điểm của ông Trịnh Hữu Tùng, Chánh Thanh tra và ông Nhân, Chuyên viên phụ trách vụ việc thì căn cứ khoản 8, điều 87 Nghị định 43/2014/NĐ-CP của Chính phủ, sau khi thu hồi 14 Giấy CNQSD đất cấp sai, UBND huyện Mang Yang có trách nhiệm cấp lại Giấy CNQSD đất cho 14 hộ này. Và như vậy, đã thu hồi nhưng sau đó lại cấp lại thì thu hồi làm gì? Khoản 8, Điều 87 của Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định rõ việc cấp lại Giấy CNQSD đối với trường hợp Giấy chứng nhận đã cấp trái pháp luật do lỗi của người sử dụng đất hoặc do cấp không đúng đối tượng, và việc cấp lại này phải đúng quy định pháp luật. Nghĩa là sau khi thu hồi, phải lập lại quy trình xét duyệt, nếu thấy hội đủ các điều kiện quy định mới được cấp lại Giấy CNQSD, chứ không phải bất kỳ trường hợp nào sau khi thu hồi cũng đều được cấp lại. Như kiểu biện luận của sở TN&MT tỉnh Gia Lai.

Được biết, hiện các hộ dân thôn 3 xã ĐăkJơTa đã nộp đơn khởi kiện ông Phúc, ông Nam tại TAND huyện Mang Yang về hành vi giả mạo giấy tờ, chiếm đoạt đất của họ. Hơn hai năm qua, mặc dù phải chịu nhiều ức chế nhưng những người dân chất phác ấy vẫn luôn tuân thủ pháp luật, hành xử đúng mực. Hy vọng công lý sẽ sớm đến với họ.

Pháp lý sẽ tiếp tục thông tin khi có diễn biến mới.