Năm 2018, khiếu nại, tố cáo diễn biến phức tạp và gay gắt

Số lượng gia tăng

Năm 2018, Vụ Đơn thư – Tiếp đảng viên và công dân, Cơ quan UBKT Trung ương đã tiếp nhận 7.193 đơn (tăng 1.714 đơn, 23,8% so với năm 2017); trong đó có 3.152 đơn tố cáo, phản ánh; 85 đơn khiếu nại kỷ luật đảng; 3.956 đơn khiếu nại khác.

Vụ Đơn thư – Tiếp đảng viên và công dân cho biết: Vụ đã chuyển các tổ chức, cơ quan, cá nhân có thẩm quyền xem xét, giải quyết 324 đơn; hướng dẫn, trả đơn 9 trường hợp; nghiên cứu, phân loại, cập nhật phần mềm kiểm tra Đảng, lưu tại Vụ 6.860 đơn do gửi nhiều lần, gửi nhiều người, đơn thư trùng lặp, gửi nhiều nơi (trong đó có các tổ chức thẩm quyền giải quyết) và các đơn khác…

Vụ Đơn thư – Tiếp đảng viên và công dân cũng đã tiếp 118 lượt đảng viên và công dân đến khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị (tăng 61 lượt, 51,6 % so với năm 2017); trong đó, đảng viên 14 lượt, công dân 104 lượt. Tiếp nhận 2 đơn, hướng dẫn 116 lượt đảng viên và công dân gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết.

Đối với ngành Thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, so với năm 2017, năm 2018 đơn thư tố cáo tăng 41,1% số đơn và 16,3% số vụ việc. Cụ thể, tổng số đơn khiếu nại, tố cáo tăng 11,8%, tổng số vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính nhà nước tăng 4,7% nhưng số lượt đoàn đông người không tăng so với năm 2017.

Năm 2018, các cơ quan hành chính nhà nước đã giải quyết gần 28.000 vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền, đạt tỷ lệ 83,7% (khiếu nại 21.000 vụ việc, đạt 83,4%; tố cáo gần 7.000 vụ việc, đạt 84,9%). Qua giải quyết khiếu nại, tố cáo, các cơ quan đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước, trả lại cho tập thể, cá nhân trên 210 tỷ đồng, gần 100 ha đất, khôi phục, đảm bảo quyền lợi cho 1.800 tập thể, cá nhân, kiến nghị xử lý vi phạm 462 người (đã xử lý 372 người), chuyển cơ quan điều tra 9 vụ.

Nội dung chủ yếu liên quan đến đất đai

Về nội dung đơn thư, UBKT Trung ương cho biết: Nội dung khiếu nại chủ yếu về lĩnh vực liên quan đến đất đai như: Thu hồi đất, đền bù giải phóng mặt bằng, tái định cư, tranh chấp nhà đất… Nội dung tố cáo chủ yếu liên quan đến cán bộ vi phạm: Tiêu chuẩn đảng viên, tiêu chuẩn cấp ủy viên, thực hiện nhiệm vụ được giao, lợi dụng chức vụ quyền hạn để vụ lợi cá nhân, lợi ích nhóm; tố cáo người đứng đầu các cơ quan đảng, chính quyền bao che cho tổ chức đảng, đảng viên vi phạm để từ đó khiếu nại nội dung liên quan đến lợi ích của người tố cáo; trù dập người tố cáo, đấu tranh với các sai phạm, tiêu cực của địa phương… Nội dung khiếu nại kỷ luật đảng chủ yếu do chưa đồng ý với kết luận của cơ quan có thẩm quyền đối với đảng viên vi phạm, từ đó khiếu nại bị xử lý hình thức kỷ luật nặng, oan sai…

Đối với ngành Thanh tra, số đơn khiếu nại về lĩnh vực đất đai tiếp tục chiếm đa số trong tổng số đơn khiếu nại (61,8%). Trong đó tập trung vào vấn đề thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, tranh chấp đất đai, việc chuyển đổi mô hình chợ truyền thống, khiếu kiện, tranh chấp tại các dự án bất động sản,…; khiếu nại trong lĩnh vực tư pháp chiếm 4,6%, về chính sách, chế độ cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động chiếm 7,4%, còn lại là các lĩnh vực khác.

Về tố cáo, năm 2018, số đơn thư tăng 41,1% số đơn và 16,3% số vụ việc so với 2017. Nội dung chủ yếu là tố cáo cán bộ, công chức lợi dụng chức vụ, quyền hạn cố ý làm trái trong quản lý, thực thi công vụ; bao che cho cấp dưới gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức và Nhà nước.

Một số trường hợp người khiếu nại chuyển sang tố cáo, chủ yếu là do kết quả giải quyết khiếu nại chưa đáp ứng được nguyện vọng của người khiếu nại. Trong tổng số đơn tố cáo, nội dung tố cáo trong lĩnh vực hành chính chiếm tỉ lệ 59%, tăng 5,6% so với năm 2017; tố cáo trong lĩnh vực tư pháp chiếm tỉ lệ 4%, chủ yếu là tố cáo cán bộ các cơ quan tiến hành tố tụng thiếu khách quan trong giải quyết các vụ án, tố cáo cán bộ, công chức có hành vi tham nhũng chiếm tỉ lệ 2,2%, giảm 1,9% so với năm 2017…

Thông qua công tác xử lý đơn, thư; tiếp đảng viên và công dân cho thấy tình hình khiếu nại, tố cáo vẫn diễn biến phức tạp, đơn thư được gửi đến nhiều nơi, nhiều cấp, nhiều ngành tạo sức ép cho các cơ quan, tổ chức đảng, Nhà nước, trong đó có UBKT Trung ương. Đơn, thư phát sinh ngày càng tăng và tập trung vào thời điểm diễn ra các kỳ họp Quốc hội, các kỳ họp Ban Chấp hành Trung ương.

Chính phủ đánh giá, tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân từ cuối năm 2017 đến nay nhìn chung còn diễn biến phức tạp và gay gắt. Tình trạng công dân tụ tập đông người lên Trung ương khiếu kiện gia tăng, trong đó, một số đoàn đông người và công dân khiếu kiện dài ngày mang theo băng rôn, khẩu hiệu đến trụ sở các cơ quan Trung ương và nhà riêng các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước, có thái độ quá khích, hành vi manh động, ảnh hưởng đến tình hình an ninh, trật tự.

Các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, đông người chủ yếu thuộc lĩnh vực đất đai, trong đó có những vụ việc đã được nhiều cơ quan giải quyết nhưng công dân không đồng ý, tiếp tục khiếu nại với thái độ bức xúc. Đáng chú ý, theo Tổng Thanh tra Chính phủ, một số thế lực đã lợi dụng tình hình khiếu nại, tố cáo để lôi kéo, kích động công dân tụ tập đông người hoặc có hành vi quá khích làm ảnh hưởng đến an ninh, trật tự và tác động tiêu cực vào tâm lý của cán bộ, nhân dân.

Nguyên nhân do bộ máy hành chính có sai sót, vi phạm

Nguyên nhân khiến tình trạng khiếu nại, tố cáo tăng mạnh, Tổng Thanh tra Lê Minh Khái cho rằng, công tác quản lý nhà nước và việc thực thi pháp luật của cán bộ, công chức trong bộ máy hành chính nhà nước có thiếu sót, vi phạm. Một số công chức thiếu trách nhiệm khi thi hành công vụ, khi làm việc, tiếp xúc, giải quyết công việc với công dân, thậm chí gây phiền hà, sách nhiễu, vụ lợi cá nhân, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, dẫn đến công dân bức xúc, phát sinh khiếu nại, tố cáo.

Trong lĩnh vực đất đai, công tác quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch và lập kế hoạch sử dụng đất còn nhiều hạn chế, yếu kém. Việc thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất không phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, không đúng trình tự, thủ tục, không tạo sự đồng thuận với người dân trước khi thực hiện.

Có tình trạng lạm dụng quy định nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, cộng đồng để thu hồi đất thay vì phải thỏa thuận với người sử dụng đất, phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất chưa thỏa đáng, thiếu công khai, minh bạch, công bằng. Một số dự án thực hiện chậm, có dự án sau khi thu hồi nhưng không sử dụng, để đất đai hoang hoá, lãng phí nên công dân khiếu nại bức xúc.

Một số địa phương quá chú trọng việc thu hút đầu tư để giao đất cho doanh nghiệp mà thiếu quan tâm, thậm chí có nơi xem nhẹ lợi ích của người dân. Việc rà soát, sắp xếp lại các công ty nông, lâm nghiệp còn chậm, hạn chế, chưa phát huy được nguồn lực đất đai, dẫn đến nhiều tác động xấu. Nguyên nhân nữa là thủ trưởng cơ quan hành chính ở một số nơi chưa thực hiện đúng quy định của pháp luật tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo.