Góc nhìn pháp lý từ vụ tranh chấp về hành vi cạnh tranh độc quyền thương mại giữa HAGL và VPF (?)
(Phản biện) – Suốt 2 tuần qua dư luận, nhất là người hâm mộ bóng đá ‘sốt’ trước câu chuyện ông bầu Đoàn Nguyên Đức – Chủ tịch CLB Bóng đá Hoàng Anh Gia Lai (CLB HAGL) chia sẻ với báo chí rằng CLB sẽ nộp đơn khởi kiện VPF ra tòa án có thẩm quyền về hành vi độc quyền. Những tưởng hai bên đã tìm được tiếng nói chung thế nhưng đến sáng (7/2), thông tin từ phía TAND quận Nam Từ Liêm, Hà Nội cho biết đã nhận đơn kiện của Công ty CP Thể thao Hoàng Anh Gia Lai. Bên nào sẽ thắng trong vụ kiện hy hữu này chờ phán quyết của tòa án. Bài viết của Luật gia Vũ Lê Minh và quan điểm của các chuyên gia luật tại Văn phòng TVPL miễn phí sẽ cung cấp đến bạn đọc một góc nhìn pháp lý ban đầu về vụ việc...
(* Bài viết của Luật gia VŨ LÊ MINH và các cộng sự tại Văn phòng TVPL miễn phí - 40/2 Trần Lương, TP. Quy Nhơn)
Cội nguồn xung đột pháp lý
Ngày 15/1/2023, CLB HAGL chính thức công bố Nhà tài trợ mới mùa giải V- League 2023 là Tập đoàn Carabao đến từ Thái Lan, trong đó có sản phẩm nước tăng lực Carabao lên các phương tiện thông tin đại chúng. Trước đó từ ngày 5/12/2022, hợp đồng nhận tài trợ quảng cáo này đã được hai bên ký kết với số tiền hơn 40 tỷ đồng/mùa giải. Việc chậm công bố là do CLB HAGL còn phải chờ đến khi hợp đồng với Nhà tài trợ nhãn hàng nước tăng lực Redbull (cũng đến từ Thái Lan) kết thúc.
Ngày 17/1/2023, VPF ký ban hành Điều lệ Giải bóng đá Vô địch Quốc gia (VĐQG) Night Wolf 2023 để thay thế cho điều lệ giải của năm trước, trong đó có đề cập đến nội dung độc quyền của nhà tài trợ giải là nước tăng lực Night Wolf. Một ngày sau khi ban hành Điều lệ giải, ngày 18/1/2023, PVF phát hành Công văn số 16/PVF-TrT yêu cầu CLB HAGL không được sử dụng hình ảnh quảng cáo nước tăng lực Carabao trong các hoạt động liên quan đến giải vô địch quốc gia Night Wolf 2023, như: đặt bảng quảng cáo trên sân, logo trên áo thi đấu, hoạt động bên lề tại ngày tập luyện, và thi đấu chính thức trên sân vận động Pleiku, bộ nhận diện của giải đấu…
Trước yêu cầu của VPF, CLB HAGL đã có văn bản phản hồi gay gắt cho rằng yêu cầu của VPF là hành vi cạnh tranh độc quyền, nếu thực hiện thì CLB sẽ mất nguồn thu và phải đền bù một khoản tiền lớn cho Nhà tài trợ. Mặc dù vậy, ngày 01/2, CLB HAGL có văn bản đề xuất VPF chỉ in logo Carabao (không có chữ nước tăng lực bằng tiếng Anh và tiếng Việt) trên trang phục thi đấu và tập luyện của CLB, các hạng mục của bộ nhận diện giải đấu, nội dung trên bảng LED và bảng cứng trên sân Pleiku. Đối với hoạt động bên lề ở sân Pleiku, HAGL bố trí phòng riêng ở khu vực khác ngoài khu VIP và khán đài, phòng họp báo để tiếp đón khách có thể sử dụng sản phẩm Carabao. Đối với hoạt động phát thử sản phẩm, Carabao được thực hiện bên ngoài sân Pleiku và tại các địa điểm ngoài sân thi đấu chính thức.
Một ngày sau đó, VPF có văn bản phúc đáp xác nhận đồng ý với đề xuất của CLB HAGL trên tinh thần tạo điều kiện, hỗ trợ đội bóng đảm bảo hợp đồng với Nhà tài trợ để có kinh phí hoạt động cho mùa giải 2023. Những tưởng hai bên đã tìm được tiếng nói chung, thì đến buổi chiều cùng ngày, CLB HAGL bất ngờ gửi công văn đến Bộ VH, TT&L, Tổng cục TDTT và Liên đoàn BĐVN kiến nghị về quy định tài trợ độc quyền của VPF. CLB này đề nghị các cơ quan có thẩm quyền xem xét và có ý kiến để VPF sửa đổi điều lệ V-League 2023 - văn bản được ban hành vào ngày 17/1 sau khi thống nhất với các CLB (trong đó có HAGL) và được VFF thông qua.
Không dừng lại ở đó, ngày 7/2, Công ty CP Thể thao HAGL đã nộp đơn khởi kiện VPF ra tòa án có thẩm quyền. Chia sẻ với báo chí, ông Đoàn Nguyên Đức – Chủ tịch CLB HAGL cho biết, động cơ CLB quyết theo đuổi vụ kiện không phải vì HAGL cần tiền bồi thường mà là kiện để tòa phân xử đúng, sai và muốn VPF sửa đổi điều lệ, tạo điều kiện cho các đội bóng tham dự V.League 2023 và những năm tiếp theo…
VPF cho biết Điều lệ giải đã được CLB HAGL thống nhất thông qua
Qua lăng kính pháp luật điều chỉnh
1. Công ty CP Bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam (VPF) và CLB Bóng đá Hoàng Anh Gia Lai (CLB HAGL) thuộc Công ty CP Thể thao Hoàng Anh Gia Lai đều là hoạt động theo mô hình doanh nghiệp. Như vậy cả VPF và CLB HAG đều là chủ thể độc lập về mặt pháp nhân, không chịu sự điều chỉnh hoặc ràng buộc từ bất cứ bên nào, ‘có quyền nhân danh mình để tham gia các quan hệ xã hội một cách độc lập’ (Điều 74 BLDS 2015).
Quyền tự do kinh doanh được Hiến pháp năm 2012 hiến định được và được cụ thể hóa trong Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư: ‘Doanh nghiệp có quyền tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà luật không cấm’ và có quyền ‘Tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng và ký kết hợp đồng’. Để đảm bảo nguồn kinh phí cho CLBHAGL hoạt động trong mùa giải mới V-League 2023, Công ty CP Thể thao HAGL đã nỗ lực tìm kiếm và họ đã ký kết được Nhà tài trợ mới Tập đoàn Carabao đến từ Thái Lan (thay thế cho Nhà tài trợ nhãn hàng nước tăng lực Redbull cũng đến từ Thái Lan chấm dứt). Việc làm của Công ty CP Thể thao HAGL là hợp pháp vì không vi phạm sự điều chỉnh của pháp luật.
2. Tại khoản 2 Điều 8 Luật Cạnh tranh 2018 quy định các hành vi bị nghiêm cấm có liên quan đến cạnh tranh: “Tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin, vận động, kêu gọi, ép buộc hoặc tổ chức để doanh nghiệp thực hiện hành vi hạn chế cạnh tranh, cạnh tranh không lành mạnh”. Có nghĩa pháp luật nghiêm cấm không cho phép bất cứ tổ chức, cá nhân nào thực hiện những hành vi làm hạn chế sự cạnh tranh (hiểu theo khoản 2 Điều 3 Luật Cạnh tranh là hành vi gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh, bao gồm hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường và lạm dụng vị trí độc quyền – PV).
Như vậy việc VPF căn cứ vào Điều lệ giải bóng đá Vô địch Quốc gia (VĐQG) Night Wolf 2023 để thay thế cho Điều lệ giải của năm trước, trong đó có đề cập đến nội dung độc quyền của nhà tài trợ giải là nước tăng lực Night Wolf, theo đó yêu cầu hạn chế quyền quảng bá nước tăng lực Carabao của CLB HAGL theo yêu cầu của Nhà tài trợ, có dấu hiệu vi phạm pháp luật về cạnh tranh. Bỡi hậu quả của việc hạn chế quảng cáo thông tin và hình ảnh sẽ làm hạn chế số lượng người tiêu dùng tiếp cận với sản phẩm nước tăng lực Carabao dẫn tới làm hạn chế kết quả kinh doanh của Nhà tài trợ. Theo đó nguồn kinh phí của Nhà tài trợ đối với CLB HAGL có nhiều khả năng sẽ phải điều chỉnh lại theo hướng giảm bớt để phù hợp với sự hạn chế quyền được quảng cáo do VPF đặt ra, chưa nói đến Nhà tài trợ sẽ yêu cầu bồi thường hợp đồng vì CLB HAGL vi phạm điều khoản thỏa thuận.
3. Điều lệ giải Vô địch Quốc gia 2023 là một văn bản hành chính nội bộ. VPF ban hành Điều lệ giải là căn cứ theo Quy chế Bóng đá chuyên nghiệp của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (BĐVN) ban hành vào ngày 4/1/2023. Theo quy định tại Điều 7 Nghị định 30/2020/NĐ-CP thì Quy chế của Liên đoàn BĐVN cũng không phải là một văn bản quy phạm pháp luật mà chỉ là một văn bản hành chính. Mặc dù Nghị định không bắt buộc văn bản hành chính khi ban hành phải ghi rõ căn cứ quy định của pháp luật. Tuy nhiên tại Điều 13 Nghị định quy định: ‘Người ký văn bản phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về văn bản do mình ký ban hành. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về toàn bộ văn bản do cơ quan, tổ chức ban hành’. Được hiểu là việc việc ban hành Quy chế không được trái với quy định của pháp luật tại thời điểm. Hay nói cách khác việc ban hành Quy chế Bóng đá chuyên nghiệp, kể cả Điều lệ giải của VPF không được trái với Luật Cạnh tranh và các luật có liên quan.
VPF có nhiều cơ hội hơn HAGL
Nhìn từ diễn biến vụ việc, để Tòa án có thẩm quyền chấp nhận yêu cầu khởi kiện, CLB HAGL cần phải chứng minh được Điều lệ giải có quy định rõ ràng về nội dung độc quyền của nhà tài trợ giải là nước tăng lực Night Wolf, sản phẩm của Công ty Sâm Ngọc Linh hay không. Trước khi ký kết hợp đồng với Carabao, HAGL có biết về quy định này hay không, VPF ký hợp đồng tài trợ độc quyền với nhãn hàng nước tăng lực trước hay sau khi HAGL ký với Carabao. Theo VPF, đã lấy ý kiến của các đội bóng từ trước đó về dự thảo Điều lệ từ cuối tháng 12/2022. Tại Công văn số 27/VPF-TrT ngày 02/2/2023 phúc đáp Công văn số 31/CV-HAGL, VPF xác nhận Điều lệ giải đã được 14 CLB, trong đó có CLB HAGL thống nhất thông qua.
Ngoài ra trên một số trang báo điện tử, VPF cũng thông tin (tất nhiên mới chỉ từ một phía), hợp đồng với nước tăng lực Night Wolf được ký vào ngày 10/2/2022. VPF cũng đã ban hành văn bản, thông báo đến các CLB tham dự về ngành hàng của Nhà tài trợ chính là nước tăng lực và đề nghị không hợp tác khai thác tài trợ ngành hàng cạnh tranh với nhà tài trợ chính, kể từ ngày 11/2/2022. Có nghĩa VPF đã ký với Nhà tài trợ trước khi HAGL ký kết với Tập đoàn Carabao gần 10 tháng. Vấn đề đặt ra là CLB HAGL có nhận được thông báo của VPF về hợp đồng với nước tăng lực Night Wolf hay không, tuy nhiên khả năng này là rất thấp.
Một căn cứ pháp lý vô cùng quan trọng, đó là VPF tổ chức giải V.League 2023 mặc nhiên được Liên đoàn BĐVN giao quyền tổ chức theo Điều 65 (Quyền khai thác tài trợ, quảng cáo, bản quyền truyền hình) của Quy chế Bóng đá chuyên nghiệp (sửa đổi, bổ sung năm 2023) do Liên đoàn BĐVN ban hành ngày 4/1/2023. Trong khi đó tại Mục 2 của Điều 65 Quy chế này nêu rõ: “Đơn vị tổ chức giải phải quy định cụ thể bằng văn bản về vấn đề khai thác thương quyền, tài trợ, quảng cáo, bản quyền truyền hình của đơn vị tổ chức giải và các CLB tham gia các giải bóng đá chuyên nghiệp nhằm đảm bảo quyền lợi của các nhà tài trợ, quyền lợi của đơn vị tổ chức giải và của các CLB”.
Tại Mục 7 Điều 57 (Vé xem trận đấu), Quy chế này còn đề cập đến nội dung độc quyền: “CLB phải in vé mời, vé bán theo mẫu của đơn vị tổ chức giải, hình ảnh trên vé không được có những quảng cáo cạnh tranh với các ngành hàng độc quyền của các nhà tài trợ giải”. Như vậy nhìn từ góc độ này, VPF ban hành Điều lệ giải có điều khoản độc quyền là không sai, nếu có thì phải là Liên đoàn BĐVN.
Từ phân tích trên cho thấy, theo chúng tôi VPF có nhiều cơ hội hơn nhưng không có nghĩa HAGL sẽ thua kiện.
HLV Kiatisak cùng các cầu thủ HAGL chụp hình trang phục có in hình sản phẩm nhà tà trợ Carabao
Vĩ thanh
Theo các chuyên gia luật, nếu CLB HAGL thua kiện phải bồi thường do vi phạm hợp đồng với Nhà tài trợ, CLB HAGL có thể lấy việc họ phải tuân thủ điều lệ giải dẫn đến tổn thất để làm căn cứ kiện. Nếu chứng minh được VPF có lỗi theo đó phải chịu trách nhiệm dẫn đến việc CLB HAGL vi phạm hợp đồng với Nhà tài trợ, CLB HAGL có thể đòi VPF bồi thường thay. Tuy nhiên, điều quan trọng là CLB HAGL chưa chắc thắng kiện dựa trên căn cứ như vậy. Thậm chí, trong trường hợp CLB HAGL thắng kiện, khả năng thi hành án của VPF không cao vì còn phụ thuộc vào năng lực tài chính của công ty.
Vấn đề đặt ra là nếu CLB HAGL thua kiện còn là câu chuyện tương lai đối với nền bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam. Bỡi với quy định của Điều lệ giải về hạn chế quảng cáo đối với sản phẩm nhà tài trợ, thì chắc chắn việc tìm kiếm Nhà tài trợ để đảm bảo nguồn lực tài chính cho các CLB tham gia giải sẽ gặp khó khăn (vì phải chọn lựa nhà tài trợ có sản phẩm không trùng với đơn vị tổ chức giải). Hay nói cách khác, việc đưa thế độc quyền vào lĩnh vực tài trợ của VPF có thể trở thành rào cản tài chính trong dài hạn cho các CLB.
Nhiều chuyên gia bóng đá cũng lên tiếng đồng tình với phản ứng của ông Bầu Đức, Mặc dù động thái ‘dọa’ bỏ giải chỉ là thủ thuật thương lượng của HAGL nhưng nếu điều này thực sự xảy ra trong tương lai thì không riêng gì HAGL chịu thiệt mà là cả nền bóng đá chuyên nghiệp trong nước cũng sẽ bị tổn thương. Đặc biệt là trong bối cảnh cơ sở hạ tầng của các CLB bóng đá trong nước đang èo uột, xuống cấp rất cần sự vào cuộc của các nhà tài trợ thì việc điều chỉnh lại Quy chế và Điều lệ giải bóng đá chuyên nghiệp theo hướng loại bỏ sự cạnh tranh độc quyền là rất cần thiết.
Quan điểm của chúng tôi, vì một nền bóng đá Việt Nam chuyên nghiệp cạnh tranh lành mạnh, Công ty HAGL nên rút đơn khởi kiện và các bên (VPF, HAGL và 2 nhà tài trợ) cần ngồi lại cùng lựa chọn phương thức hòa giải thương mại phù hợp với quy định pháp luật, để đảm bảo hài thòa lợi ích giữa các bên. Trường hợp, Công ty HAGL không rút đơn kiện, các bên vẫn còn cơ hội để tìm được tiếng nói chung tại Tòa án theo quy định tại Điều 205 BLDS 2015./.
Cội nguồn xung đột pháp lý
Ngày 15/1/2023, CLB HAGL chính thức công bố Nhà tài trợ mới mùa giải V- League 2023 là Tập đoàn Carabao đến từ Thái Lan, trong đó có sản phẩm nước tăng lực Carabao lên các phương tiện thông tin đại chúng. Trước đó từ ngày 5/12/2022, hợp đồng nhận tài trợ quảng cáo này đã được hai bên ký kết với số tiền hơn 40 tỷ đồng/mùa giải. Việc chậm công bố là do CLB HAGL còn phải chờ đến khi hợp đồng với Nhà tài trợ nhãn hàng nước tăng lực Redbull (cũng đến từ Thái Lan) kết thúc.
Ngày 17/1/2023, VPF ký ban hành Điều lệ Giải bóng đá Vô địch Quốc gia (VĐQG) Night Wolf 2023 để thay thế cho điều lệ giải của năm trước, trong đó có đề cập đến nội dung độc quyền của nhà tài trợ giải là nước tăng lực Night Wolf. Một ngày sau khi ban hành Điều lệ giải, ngày 18/1/2023, PVF phát hành Công văn số 16/PVF-TrT yêu cầu CLB HAGL không được sử dụng hình ảnh quảng cáo nước tăng lực Carabao trong các hoạt động liên quan đến giải vô địch quốc gia Night Wolf 2023, như: đặt bảng quảng cáo trên sân, logo trên áo thi đấu, hoạt động bên lề tại ngày tập luyện, và thi đấu chính thức trên sân vận động Pleiku, bộ nhận diện của giải đấu…
Trước yêu cầu của VPF, CLB HAGL đã có văn bản phản hồi gay gắt cho rằng yêu cầu của VPF là hành vi cạnh tranh độc quyền, nếu thực hiện thì CLB sẽ mất nguồn thu và phải đền bù một khoản tiền lớn cho Nhà tài trợ. Mặc dù vậy, ngày 01/2, CLB HAGL có văn bản đề xuất VPF chỉ in logo Carabao (không có chữ nước tăng lực bằng tiếng Anh và tiếng Việt) trên trang phục thi đấu và tập luyện của CLB, các hạng mục của bộ nhận diện giải đấu, nội dung trên bảng LED và bảng cứng trên sân Pleiku. Đối với hoạt động bên lề ở sân Pleiku, HAGL bố trí phòng riêng ở khu vực khác ngoài khu VIP và khán đài, phòng họp báo để tiếp đón khách có thể sử dụng sản phẩm Carabao. Đối với hoạt động phát thử sản phẩm, Carabao được thực hiện bên ngoài sân Pleiku và tại các địa điểm ngoài sân thi đấu chính thức.
Một ngày sau đó, VPF có văn bản phúc đáp xác nhận đồng ý với đề xuất của CLB HAGL trên tinh thần tạo điều kiện, hỗ trợ đội bóng đảm bảo hợp đồng với Nhà tài trợ để có kinh phí hoạt động cho mùa giải 2023. Những tưởng hai bên đã tìm được tiếng nói chung, thì đến buổi chiều cùng ngày, CLB HAGL bất ngờ gửi công văn đến Bộ VH, TT&L, Tổng cục TDTT và Liên đoàn BĐVN kiến nghị về quy định tài trợ độc quyền của VPF. CLB này đề nghị các cơ quan có thẩm quyền xem xét và có ý kiến để VPF sửa đổi điều lệ V-League 2023 - văn bản được ban hành vào ngày 17/1 sau khi thống nhất với các CLB (trong đó có HAGL) và được VFF thông qua.
Không dừng lại ở đó, ngày 7/2, Công ty CP Thể thao HAGL đã nộp đơn khởi kiện VPF ra tòa án có thẩm quyền. Chia sẻ với báo chí, ông Đoàn Nguyên Đức – Chủ tịch CLB HAGL cho biết, động cơ CLB quyết theo đuổi vụ kiện không phải vì HAGL cần tiền bồi thường mà là kiện để tòa phân xử đúng, sai và muốn VPF sửa đổi điều lệ, tạo điều kiện cho các đội bóng tham dự V.League 2023 và những năm tiếp theo…
VPF cho biết Điều lệ giải đã được CLB HAGL thống nhất thông qua
Qua lăng kính pháp luật điều chỉnh
1. Công ty CP Bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam (VPF) và CLB Bóng đá Hoàng Anh Gia Lai (CLB HAGL) thuộc Công ty CP Thể thao Hoàng Anh Gia Lai đều là hoạt động theo mô hình doanh nghiệp. Như vậy cả VPF và CLB HAG đều là chủ thể độc lập về mặt pháp nhân, không chịu sự điều chỉnh hoặc ràng buộc từ bất cứ bên nào, ‘có quyền nhân danh mình để tham gia các quan hệ xã hội một cách độc lập’ (Điều 74 BLDS 2015).
Quyền tự do kinh doanh được Hiến pháp năm 2012 hiến định được và được cụ thể hóa trong Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư: ‘Doanh nghiệp có quyền tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà luật không cấm’ và có quyền ‘Tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng và ký kết hợp đồng’. Để đảm bảo nguồn kinh phí cho CLBHAGL hoạt động trong mùa giải mới V-League 2023, Công ty CP Thể thao HAGL đã nỗ lực tìm kiếm và họ đã ký kết được Nhà tài trợ mới Tập đoàn Carabao đến từ Thái Lan (thay thế cho Nhà tài trợ nhãn hàng nước tăng lực Redbull cũng đến từ Thái Lan chấm dứt). Việc làm của Công ty CP Thể thao HAGL là hợp pháp vì không vi phạm sự điều chỉnh của pháp luật.
2. Tại khoản 2 Điều 8 Luật Cạnh tranh 2018 quy định các hành vi bị nghiêm cấm có liên quan đến cạnh tranh: “Tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin, vận động, kêu gọi, ép buộc hoặc tổ chức để doanh nghiệp thực hiện hành vi hạn chế cạnh tranh, cạnh tranh không lành mạnh”. Có nghĩa pháp luật nghiêm cấm không cho phép bất cứ tổ chức, cá nhân nào thực hiện những hành vi làm hạn chế sự cạnh tranh (hiểu theo khoản 2 Điều 3 Luật Cạnh tranh là hành vi gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh, bao gồm hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường và lạm dụng vị trí độc quyền – PV).
Như vậy việc VPF căn cứ vào Điều lệ giải bóng đá Vô địch Quốc gia (VĐQG) Night Wolf 2023 để thay thế cho Điều lệ giải của năm trước, trong đó có đề cập đến nội dung độc quyền của nhà tài trợ giải là nước tăng lực Night Wolf, theo đó yêu cầu hạn chế quyền quảng bá nước tăng lực Carabao của CLB HAGL theo yêu cầu của Nhà tài trợ, có dấu hiệu vi phạm pháp luật về cạnh tranh. Bỡi hậu quả của việc hạn chế quảng cáo thông tin và hình ảnh sẽ làm hạn chế số lượng người tiêu dùng tiếp cận với sản phẩm nước tăng lực Carabao dẫn tới làm hạn chế kết quả kinh doanh của Nhà tài trợ. Theo đó nguồn kinh phí của Nhà tài trợ đối với CLB HAGL có nhiều khả năng sẽ phải điều chỉnh lại theo hướng giảm bớt để phù hợp với sự hạn chế quyền được quảng cáo do VPF đặt ra, chưa nói đến Nhà tài trợ sẽ yêu cầu bồi thường hợp đồng vì CLB HAGL vi phạm điều khoản thỏa thuận.
3. Điều lệ giải Vô địch Quốc gia 2023 là một văn bản hành chính nội bộ. VPF ban hành Điều lệ giải là căn cứ theo Quy chế Bóng đá chuyên nghiệp của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (BĐVN) ban hành vào ngày 4/1/2023. Theo quy định tại Điều 7 Nghị định 30/2020/NĐ-CP thì Quy chế của Liên đoàn BĐVN cũng không phải là một văn bản quy phạm pháp luật mà chỉ là một văn bản hành chính. Mặc dù Nghị định không bắt buộc văn bản hành chính khi ban hành phải ghi rõ căn cứ quy định của pháp luật. Tuy nhiên tại Điều 13 Nghị định quy định: ‘Người ký văn bản phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về văn bản do mình ký ban hành. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về toàn bộ văn bản do cơ quan, tổ chức ban hành’. Được hiểu là việc việc ban hành Quy chế không được trái với quy định của pháp luật tại thời điểm. Hay nói cách khác việc ban hành Quy chế Bóng đá chuyên nghiệp, kể cả Điều lệ giải của VPF không được trái với Luật Cạnh tranh và các luật có liên quan.
VPF có nhiều cơ hội hơn HAGL
Nhìn từ diễn biến vụ việc, để Tòa án có thẩm quyền chấp nhận yêu cầu khởi kiện, CLB HAGL cần phải chứng minh được Điều lệ giải có quy định rõ ràng về nội dung độc quyền của nhà tài trợ giải là nước tăng lực Night Wolf, sản phẩm của Công ty Sâm Ngọc Linh hay không. Trước khi ký kết hợp đồng với Carabao, HAGL có biết về quy định này hay không, VPF ký hợp đồng tài trợ độc quyền với nhãn hàng nước tăng lực trước hay sau khi HAGL ký với Carabao. Theo VPF, đã lấy ý kiến của các đội bóng từ trước đó về dự thảo Điều lệ từ cuối tháng 12/2022. Tại Công văn số 27/VPF-TrT ngày 02/2/2023 phúc đáp Công văn số 31/CV-HAGL, VPF xác nhận Điều lệ giải đã được 14 CLB, trong đó có CLB HAGL thống nhất thông qua.
Ngoài ra trên một số trang báo điện tử, VPF cũng thông tin (tất nhiên mới chỉ từ một phía), hợp đồng với nước tăng lực Night Wolf được ký vào ngày 10/2/2022. VPF cũng đã ban hành văn bản, thông báo đến các CLB tham dự về ngành hàng của Nhà tài trợ chính là nước tăng lực và đề nghị không hợp tác khai thác tài trợ ngành hàng cạnh tranh với nhà tài trợ chính, kể từ ngày 11/2/2022. Có nghĩa VPF đã ký với Nhà tài trợ trước khi HAGL ký kết với Tập đoàn Carabao gần 10 tháng. Vấn đề đặt ra là CLB HAGL có nhận được thông báo của VPF về hợp đồng với nước tăng lực Night Wolf hay không, tuy nhiên khả năng này là rất thấp.
Một căn cứ pháp lý vô cùng quan trọng, đó là VPF tổ chức giải V.League 2023 mặc nhiên được Liên đoàn BĐVN giao quyền tổ chức theo Điều 65 (Quyền khai thác tài trợ, quảng cáo, bản quyền truyền hình) của Quy chế Bóng đá chuyên nghiệp (sửa đổi, bổ sung năm 2023) do Liên đoàn BĐVN ban hành ngày 4/1/2023. Trong khi đó tại Mục 2 của Điều 65 Quy chế này nêu rõ: “Đơn vị tổ chức giải phải quy định cụ thể bằng văn bản về vấn đề khai thác thương quyền, tài trợ, quảng cáo, bản quyền truyền hình của đơn vị tổ chức giải và các CLB tham gia các giải bóng đá chuyên nghiệp nhằm đảm bảo quyền lợi của các nhà tài trợ, quyền lợi của đơn vị tổ chức giải và của các CLB”.
Tại Mục 7 Điều 57 (Vé xem trận đấu), Quy chế này còn đề cập đến nội dung độc quyền: “CLB phải in vé mời, vé bán theo mẫu của đơn vị tổ chức giải, hình ảnh trên vé không được có những quảng cáo cạnh tranh với các ngành hàng độc quyền của các nhà tài trợ giải”. Như vậy nhìn từ góc độ này, VPF ban hành Điều lệ giải có điều khoản độc quyền là không sai, nếu có thì phải là Liên đoàn BĐVN.
Từ phân tích trên cho thấy, theo chúng tôi VPF có nhiều cơ hội hơn nhưng không có nghĩa HAGL sẽ thua kiện.
HLV Kiatisak cùng các cầu thủ HAGL chụp hình trang phục có in hình sản phẩm nhà tà trợ Carabao
Vĩ thanh
Theo các chuyên gia luật, nếu CLB HAGL thua kiện phải bồi thường do vi phạm hợp đồng với Nhà tài trợ, CLB HAGL có thể lấy việc họ phải tuân thủ điều lệ giải dẫn đến tổn thất để làm căn cứ kiện. Nếu chứng minh được VPF có lỗi theo đó phải chịu trách nhiệm dẫn đến việc CLB HAGL vi phạm hợp đồng với Nhà tài trợ, CLB HAGL có thể đòi VPF bồi thường thay. Tuy nhiên, điều quan trọng là CLB HAGL chưa chắc thắng kiện dựa trên căn cứ như vậy. Thậm chí, trong trường hợp CLB HAGL thắng kiện, khả năng thi hành án của VPF không cao vì còn phụ thuộc vào năng lực tài chính của công ty.
Vấn đề đặt ra là nếu CLB HAGL thua kiện còn là câu chuyện tương lai đối với nền bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam. Bỡi với quy định của Điều lệ giải về hạn chế quảng cáo đối với sản phẩm nhà tài trợ, thì chắc chắn việc tìm kiếm Nhà tài trợ để đảm bảo nguồn lực tài chính cho các CLB tham gia giải sẽ gặp khó khăn (vì phải chọn lựa nhà tài trợ có sản phẩm không trùng với đơn vị tổ chức giải). Hay nói cách khác, việc đưa thế độc quyền vào lĩnh vực tài trợ của VPF có thể trở thành rào cản tài chính trong dài hạn cho các CLB.
Nhiều chuyên gia bóng đá cũng lên tiếng đồng tình với phản ứng của ông Bầu Đức, Mặc dù động thái ‘dọa’ bỏ giải chỉ là thủ thuật thương lượng của HAGL nhưng nếu điều này thực sự xảy ra trong tương lai thì không riêng gì HAGL chịu thiệt mà là cả nền bóng đá chuyên nghiệp trong nước cũng sẽ bị tổn thương. Đặc biệt là trong bối cảnh cơ sở hạ tầng của các CLB bóng đá trong nước đang èo uột, xuống cấp rất cần sự vào cuộc của các nhà tài trợ thì việc điều chỉnh lại Quy chế và Điều lệ giải bóng đá chuyên nghiệp theo hướng loại bỏ sự cạnh tranh độc quyền là rất cần thiết.
Quan điểm của chúng tôi, vì một nền bóng đá Việt Nam chuyên nghiệp cạnh tranh lành mạnh, Công ty HAGL nên rút đơn khởi kiện và các bên (VPF, HAGL và 2 nhà tài trợ) cần ngồi lại cùng lựa chọn phương thức hòa giải thương mại phù hợp với quy định pháp luật, để đảm bảo hài thòa lợi ích giữa các bên. Trường hợp, Công ty HAGL không rút đơn kiện, các bên vẫn còn cơ hội để tìm được tiếng nói chung tại Tòa án theo quy định tại Điều 205 BLDS 2015./.
Trong lúc giải Vô địch quốc gia 2023 đang xảy ra cuộc chiến pháp lý giữa CLB HAGL và VPF xoay quanh quyền quảng bá sản phẩm của nhà tài trợ, thì Giải hạng nhất 2023 lại đón nhận tin không được vui. Dù giải thưởng cho Giải hạng nhất 2023 được Ban tổ chức giải công bố tăng gấp đôi so với mùa giải 2022 và lùi thời hạn đăng ký tham dự đến ngày 6/2 để tạo điều kiện cho các CLB có cơ hội tham gia. Thế nhưng theo VPF vẫn chỉ có 10/12 CLB tham dự, hai CLB Sài Gòn và Cần Thơ vẫn không đăng ký tham dự Giải hạng nhất 2023 vì lý do không có nhà tài trợ mới. Việc hai CLB không đăng ký Giải hạng nhất 202 là tiếng chuông cảnh báo cho VPF và VFF về thực trạng phát triển bóng đá Việt Nam trong tương lai. Nếu muốn thay đổi và phát triển thì cần phải xem xét lại cơ chế và quy trình vận hành thích hợp, trong đó trước hết là cơ chế thu hút nhà tài trợ cần phải uyển chuyển, linh hoạt để tạo điều kiện cho các CLB có nguồn lực tham gia giải.
+ Luật sư Hoàng Kim Minh Châu (Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh): Vụ việc này liên quan đến vấn đề tài trợ độc quyền nhãn hàng nước tăng lực, liên quan đến các hành vi hạn chế cạnh tranh và thỏa thuận hạn chế cạnh tranh nên Luật Cạnh tranh 2018 có thể sẽ được áp dụng để giải quyết. Tuy nhiên nếu ông chủ HAGL đi kiện như ông nêu với báo chí sẽ khiến tòa rất khó để xác định quan hệ tranh chấp. Có thể tòa sẽ yêu cầu bầu Đức bổ sung các tài liệu, chứng cứ và làm rõ hơn các yêu cầu. Bởi lẽ điều lệ giải V-League giống như một văn bản quy chế nội bộ, thể lệ của một bộ môn thể thao mà ở đó các CLB cùng đơn vị tổ chức lập ra để giúp tổ chức một giải thể thao bài bản, trật tự. Và điều lệ giải V-League mỗi năm sẽ được ban hành một lần.
“Do điều lệ giải đấu không phải là văn bản hành chính, quyết định hành chính mà chỉ là một văn bản mang tính quy định nội bộ nên việc sửa đổi, bổ sung sẽ do đơn vị tổ chức thực hiện. Cũng giống như điều lệ của công ty cổ phần nếu muốn sửa đổi thì sẽ do đại hội đồng cổ đông thực hiện. Vì vậy liên quan đến vấn đề sửa đổi Điều lệ giải V-League 2023 mang tính chất giải quyết nội bộ của VPF nhiều hơn là một tranh chấp dân sự. Trường hợp những áp đặt của VPF gây thiệt hại thì các CLB có thể khởi kiện VPF để yêu cầu bồi thường bằng giá trị có thể định giá được”, LS Châu nói.
+ Luật sư Nguyễn Thanh Hà – Giám đốc Công ty Luật SBLaw: Trong vụ việc này, HAGL khó có thể dẫn chiếu Luật Cạnh tranh để kiện VPF vì đưa ra điều khoản độc quyền trong hợp đồng với nhà tài trợ V-League. Vì vậy theo LS này, HAGL và VPF nên xem xét, đưa ra quyết định đúng đắn, tìm được tiếng nói chung để có thể hài hòa được lợi ích giữa các bên…
+ Luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI: “Hai điểm tranh cãi của vụ việc là quy định ban đầu có ràng buộc hay không hay khiến CLB hiểu lầm. Thứ hai là hợp đồng nào ký trước, hợp đồng nào ký sau…”. Theo LS Đức qua sơ bộ chưa xác định được dấu hiệu vi phạm Luật Cạnh tranh.
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
TƯƠNG TÁC NHIỀU
-
Bình luận Án lệ số 52/2021/AL về hiệu lực của hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất khi chưa đăng ký quyền sử dụng đất - Dưới góc nhìn của Luật Đất đai năm 2024
-
Cần thay đổi cách tính giảm trừ gia cảnh
-
Nhiều chính sách kinh tế, xã hội mới có hiệu lực từ tháng 11/2024
-
Nhận diện những bất cập trong một số Luật thuộc lĩnh vực đầu tư, tài chính và kiến nghị sửa đổi (bài 4)
-
Thủ tục gửi đơn tố cáo và khởi kiện yêu cầu bồi thường về tổn thất tinh thần bị người khác vu khống, xúc phạm danh dự, nhân phẩm
-
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước: "Dứt khoát bỏ tư duy không quản được thì cấm"
-
Nhận diện những bất cập trong một số Luật thuộc lĩnh vực đầu tư, tài chính và kiến nghị sửa đổi (bài 3)
-
Thủ tướng chỉ đạo sửa đổi 12 luật về đầu tư và tài chính để gỡ khó cho doanh nghiệp: Điểm lại những bất cập và kiến nghị giải pháp hoàn thiện (Bài 2)
-
Nhận diện những bất cập trong một số Luật thuộc lĩnh vực đầu tư, tài chính và kiến nghị sửa đổi (bài 2)
-
Án lệ 34: Về quyền lập di chúc định đoạt giá trị bồi thường về đất trong trường hợp đất bị Nhà nước thu hồi có bồi thường